بازی های محلی                 3

کلی بازی( چوکلی )   قسمت یکم

این بازی شیوه های مختلفی داشت و به روش های گوناگونی بازی می شد. یکی از شیوه هایی که بازی می شد بدین گونه بود که افراد به دو تیم 6یا7 نفری تقسیم می شدند بعد برای مشخص شدن تیمی که می بایست به« کلی»1 ضربه بزند اقدام به ضربه زدن های متوالی توسط « دار»(چوبی که بازیکنان کلی را با آن به مسافتی طولانی پرتاب می کردند) به کلی می کردند(مانند روپایی زدن به توپ) افراد هر تیم که تعداد بیشتری ضربه به کلی می زدند و مدت بیشتری آن را بدون اینکه به زمین بیفتد در هوا نگه می داشتند، می توانستند به عنوان تیم برنده آغاز گر بازی باشند. به این نحوه شروع بازی« کلم کلو»2 می گفتند، آنگاه دایره ای بزرگ به قطر حدودی شش متر ترسیم می کردند که تیم شروع کننده بازی درون دایره قرار می گرفت و یک نفره از تیمی که می بایست ضربه های تیم شروع را بگیرد(به اصطلاح زیر آب بود) کلی را به هوا پرتاب می کرد و یک نفراز تیم شروع کننده بازی(تیمی که به اصطلاح روآب بود) با دار کلی3( چوبی از نخل یا درخت) می بایست به کلی ضربه بزند به گونه ای که تیم مقابل قادر به دریافت کلی نباشد چنانچه ضربه به صورتی زده می شد که قبل از رسیدن کلی به زمین نفرات تیم رقیب می توانستند کلی را در هوا بگیرند( در اصطلاح بازی به این ضربه «بُل»4 می گفتند) تیم مقابل بازنده می شد می بایست جای دو تیم عوض شده اما اگر تیم رقیب قادر به گرفتن کلی نبودند و کلی به زمین می افتاد می بایست آن را برداشته و به سمت دایره پرتاب نمایند چنانچه کلی پرتاب شده در دایره می افتاد، نفر ضربه زننده می سوخت(کنار می رفت) و نفری دیگر از تیم شروع کننده می بایست به کلی ضربه بزند اما اگر نفر ضربه زننده می توانست قبل از افتادن کلی به آن ضربه بزند و مانع از افتادن آن درون دایره گردد، همچنان بازیگر بود این بازی تا زمانی که تمامی نفرات تیم رو آب سوخته شوند یا اینکه تیم زیر آب بتواند بُل بگیرد و جای تیم ها عوض شود ادامه داشت و در نهایت تیمی که زمان بیشتری رو آب بود(آغازگر بازی بود) برنده بازی محسوب می گشت.

____________

1- keli     = چوبی محکم از درخت کنار یا گز به اندازه ی تقریبی 15 سانتیمتر

2- kelam kolu

  3- چوبی به اندازه ی تقریبی 40 – 50 سانتیمتر که معمولاً از بخش ستبر شاخه ی نخل انتخاب می شد.

4- bol

 بازی های محلی           2

کوکو    *

این بازی توسط دو تیم شش نفره انجام می شد و شیوه بازی بدین ترتیب بود که پس از مشخص شدن نفرات دو تیم ،  با قرعه کشی (گل کمو دس؟  ** ) یا با 10/20/30/...تا 100 مشخص می شد که چه تیمی می بایست بنشیند و چه تیمی ایستاده باشد .  نفرات تیم نشسته ، می بایست به گونه ای آرایش گیرند، که افراد تیم ایستاده قادر نباشند با دست به سر آنها ضربه بزنند ولی درعوض، آنها بتوانند با پا،  به افراد تیم ایستاده ضربه بزنند ***. شیوه نشستن به صورتی بود که با تکیه بر دست ها و پاهای خم شده، امکان چرخش و جست وخیز سریع را به افراد تیم می داد. وقتی افراد تیم با پا به حریف ضربه می زدند، با گفتن « کوکو » ،  دیگر افراد هم تیمی را خبر می نمودند و همگی می بایست سریع ازجای خود بلند شده و بایستند. چنانچه قبل از بلند شدن، کسی ازتیم ایستاده، می توانست با دست به سر تیم نشسته و ضربه زننده ، بزند، جای تیم ها عوض می شد اما اگر تیم نشسته می توانست سریع برخیزد بازی ادامه می یافت. برنده این بازی تیمی بود که ضربات بیشتری به رقیب می زد  .

 _________

* کوکو= kow kow

  ** - گل کمو دس = gol kamu das   گل کدام دست. نوعی بازی است / چیز کوچکی رادریکی از دست ها پنهان کرده و از بازیکن مقابل می پرسند که درکدام دست است ؟/ سیری درگویش دشتستانی- پری برازجانی – صفحه های 572و573

*** - تیم ایستاده فقط با دست می توانست ضربه بزند و تیم نشسته فقط با پا.

 بازی های محلی             1

شدّه  (shaddeh   )

تعدادافراد : دوتیم حداقل چهارنفره

 وسیله ی بازی: توپ پشمی(بیس بال) ، چوبی از نخل، تقریباً 50 تا70 سانتیمتر

بازی های مشابه دردنیای نوین : بیس بال وکریکت

این بازی بیشتردرفصل زمستان انجام می شدوروش انجام آن بدین صورت بودکه ابتدا، افرادحاضربسته به تعدادشان به دوتیم 4الی 6نفره تقسیم می شدند. سپس برای مشخص شدن تیمی که می بایست آغازگربازی باشد، (روی آب)، افرادهرتیم به نوبت شروع به زدن ِ زیر توپ باچوب بازی می کردندبه صورتی که مانع ازافتادن توپ به زمین شود. هرتیم ، تعدادبیشتری ضربه به توپ می زدوآن رابیشتردرهوا نگه می داشت، به عنوان تیم آغازگربازی بود. سپس خطی برروی زمین کشیده می شدکه تیم آغازگر، می بایست پشت خط مذکورقرارگیردومکانی دیگردرپایین محل بازی، (جایی که تیم مقابل قرارداشت - زیرآب)، به عنوان گانه(ganeh  ) انتخاب می شدوبازی به این طریق شروع می شدکه یک نفرازتیم مقابل می بایست توپ را به هوابیندازد، ویک نفرازتیمی که بازی راشروع می کرد، توسط چوبی که سر ِ آن پهن تر وقسمتی دیگرآن،باریک ترو مناسب برای دردست گرفتن بود، می بایست به توپ ضربه بزندوپس ازضربه،چوب رارهاکرده و شروع به دویدن به سمت گانه(نشانه) کند.گانه محل امن بودولی فاصله ی بین گانه وخط شروع بازی، زمین اصلی بازی بود. اگرتیم مقابل می توانست توپ راگرفته وباآن ، بازیکن حریف که به سوی گانه می رفت را بزند، جای دوتیم عوض می شدامااگربازیکن مذکوربدون این که ضربه ای به اوبرخوردکند، تامکان گانه می رفت، همان جا توقف می کردومنتظرفرصتی برای برگشت می ماند.وقتی نفربعدی ازتیم او، همین کارراشروع می کرد، درحالی که به سوی گانه می رفت، نفرقبلی ازگانه به سوی یارانش برمی گشت این بازی به همین شکل ادامه می یافت تاتیم مقابل بتواندباچالاکی، توپ رابگیردوبه یکی ازافرادتیم دیگر، باتوپ ضربه بزند.اگراین اتفاق می افتاد، جای تیم هاعوض می شد.درضمن وقتی کسی می خواست باچوب، به توپ به هواانداخته شده ضربه بزند، اگرنمی توانست این کارراانجام بدهد، سوخته محسوب می شدوهنگامی که دیگریارانش این کارراانجام می دادند، او ازحالت سوختگی خارج می شدوبه بازی برمی گشت .

ماهیگیری              10

صید ماهی با دینامیت

در این روش صید ماهی که روشی وارداتی بود وتوسط صیادان روستاهای همجوار همانند درودگاه به بنار آمده بود و تقریبا هیچگاه به طور رسمی جهت ماهیگیری از آن استفاده نشد (بدلیل مخاطرات زیست محیطی و از بین بردن نسل ماهیان رود خانه ای) در قسمت های عمیق رودخانه با انفجار دینامیت موجب می شدند که ماهیان در اثر موج انفجار ناشی از دینامیت دچار گیچی و عدم تعادل شده وبر روی سطح آب شناور گردند که در این موقع به شیوه ای که در صید ماهی با زهر توضیح داده شد ماهی های شناور بر سطح آب صید می شدند این روش وروش صید با زهر چنانچه گفته شد روش هایی بودند که با طبیعت ومحیط زیست در تضاد قرار داشت و اکنون دیگر از آن روش ها جهت صید استفاده نمی گردد . 

ماهیگیری            8

تور       قسمت سوم

ماهیگیری به روش کشا
در این روش صیاد به کمک دو یا سه نفر دیگر در حالی که دو نفر دو سر تور را گرفته اند ، تور ماهیگیری را در عرض ویا طول رودخانه به حرکت در می آورند . در همان حال دیگر نفرات با چوب نخل (تاپول) به سمت مسیر حرکت تور ، بر روی آب ضربه می زنند تا ماهیان به سمت تور بروند . پس از اینکه مسافتی مناسب (حدود صد یا دوست متر) را طی نمو دند ، تور را از آب بیرون کشیده و ماهیان گیر کرده در تور را در انبان گذاشته وراهی خانه می شوند . این روش صید هم در روز وهم در شب کاربرد دارد و هم زمان  از تور کنگی نیز در مکان هایی که عمق آب زیاد است (برم) استفاده می شود .

ماهیگیری            7

تور     قسمت دوم

ماهیگیری با تور راه بند یکی دیگر از روشهای صید ماهی در رودخانه بنار استفاده از دام (تور) راه بند بود این روش را بدین علت راه بند می گفتند چون تور را در عرض رودخانه قرار می دادند بطوریکه قسمت زیادی از عرض رودخانه توسط تور تحت پوشش قرار می گرفت این روش صید برای صید ماهیان درشت بود در این صید وزن ماهیان گاهی تا دو کیلو ویا دو نیم کیلو می رسید محل قرار گرفتن تور که اصطلاحا به آن تور پهن کردن می گفتند در قسمتی از رودخانه که جریان آب آرام ونسبتا عمیق (در حدود دو متر)بود صورت می گرفت عمل تور انداختن در شب انجام می گرفت تور مناسب جهت این نوع صید برخلاف تور کنگی که گرد بود بصور ت تقریبا مستطیل می باشد در این روش ماهیگیری صیاد با کمک دو یا سه نفر دیگر ابتدا تور را در ساحل رودخانه پهن (آماده) مینمودند وسپس از یک طرف انرا به داخل آب می بردند و با طی کردن عرض رودخانه تور را در مسیر جریان آب قرار می دادند آنگاه دو سر تور را با طناب هایی که در طرفین تور تعبیه شده بود به مکان ویا میله های محکمی که از قبل آماده کرده بودند می بستند بدین ترتیب تور تا صبح روز بعد در مسیر حرکت ماهی های رودخانه قرار داشت وصبح صیاد آنرا از آب بیرون می کشید وماهی های صید شده را بسته به تعداد و حجم صید جهت استفاده قوت روزانه ویا فروش به روستا حمل می کرد     . 

 ماهیگیری             6

دام ( تور )         قسمت یکم 

در ادامه سلسله مباحث شیوه های ماهیگیری در بنار در این قسمت و قسمت های آینده به مبحث صید ماهی با دام (تور) می پردازیم . صید ماهی با تور به روش های مختلفی انجام میگرفت که در اینجا صید با تور کنگی * شرح داده می شود و روش های دیگر در روز های آینده پیگیری می شود . برای صید در این روش از توری تقریبا دایره ای با شعاع یک ونیم تا دو متر که در هنگام صید مساحتی حدود دوازده متر مربع را پوشش می دهد استفاده می شود . در مرکز این تور طنابی متصل است که برای جمع کر دن تور پس از گستردن از آن استفاده می گردد . در این روش ماهی های با وزن حدود بیست و پنج تا سیصد وپنجاه گرم صید می شود . صید در آب هایی با عمق حداکثر یک متر ونیم صورت می گیرد . برای صید پس از اینکه صیاد بر اساس مشاهده ویا تخمین حضور گله های ماهی در یک محل ، موقعیت ومکان صید را معین نمود ، بسته به اینکه چپ دست یا راست دست باشد ، تور را در حالتی که طناب آن را در دستی که بیشتر به آن تسلط دارد جمع می نماید و قسمت پایین تور را برروی آرنج دست مخالف در حالت نیمه باز قرار داده وبا تکیه بر روی پا تور را به صورت تقریبا قوسی به هوا پرتاب می نماید که در این حالت تور به طور کامل باز شده وبا تمام مساحت خود در آب فرو می رود وپس از اینکه به طور کامل در کف رود خانه قرار گرفت صیاد شروع به جمع آوری طناب و تور کرده که پس از جمع کردن , تور از هر طرف به هم رسیده و ماهی های گیر افتاده درتور با انتقال به خشکی از تور بیرون آورده می شوند و صیاد با خوشحالی صید ها را در انبان خود می گذارد      .

______________

کنگ  kang  = آرنج – به گویش محلی

ماهیگیری            5

صید ماهی های کوچک       قسمت دوم

ب: صید با استفاده از شهار (چوب بلند نخل):

این روش مخصوص صید در آب های چند سانتی متری حاشیه ی صاف ساحل بود . دراین روش ، صیاد یک عدد شاخه ی بلند نخل را که در اصطلاح محلی به آن شهار گفته می شود ، تهیه کرده وسپس در حاشیه رودخانه که محل تجمع دسته های ماهی کوچک بود در حالی که انتهای شهار رادر دست داشت و ابتدای آن رادر کف رود خانه قرار داده بود، به سمت ماهی ها شروع به دویدن می کرد . او شهاری را برمی گزید که سر نازکتر آن اندکی به سمت بالا باشد تا در ماسه ها و گل و لای کف رودخانه فرو نرود. صیاد، دویدن را آنقدر سریع انجام می داد که فرصت فرار ماهی ها را می گرفت وهمزمان شهار را به صورتی حرکت می داد که ماهی ها به سمت ساحل هدایت شوند. سپس با بستن مسیر حرکت آنها به صورتیکه در روش ماهیگیری با طناب گفته شد آنها را بدام انداخته و صید می نمودند. ماهی رانده شده تا لبه ی ساحل، گاه با زرنگی ، درجهت خلاف حرکت صیاد فرار می کرد که صیاد نیز با زرنگی بیشتر و در یک لحظه ، با مهارت و استفاده از دو دست، چوب را بلند کرده و و ماهی را بین چوب و ساحل گیر می انداخت. ،این صید بیشتر برای تهیه طعمه جهت صیدهای مهمتر بود البته اگر مقدار صید زیاد بود ماهی های مازاد را تمیز نموده ودر آتش انداخته ویک کباب ماهی درست وحسابی تهیه می نمودند که خوردن آن بسیار لذتبخش بود . بیشتر نوجوانان و جوانان از این روش علاوه بر شکار ماهی برای  تفریح استفاده می کردند.      

ماهیگیری                                         4

صید ماهی های کوچک       قسمت  یکم

تااینجا سه روش ماهیگیری در روستا را به شما خوانندگان محترم وبلاگ معرفی نمودیم .دراین قسمت می خواهیم شما را با دو روش دیگر صید ماهی که بیشتر جهت صید ماهی های در اندازه 10 الی 15 سانتی متر یا کوچکتر استفاده می گردد آشنا سازیم.

الف: صید با قلاب های کوچک :

این روش صید در روز استفاده می شود .برای صید به روش گفته شده ، به یک عدد قلاب با سایز کوچک ،خیط صیادی ومقداری خمیر نیاز می باشد ،خمیر مورد استفاده باید به گونه ای باشد که زمان قرار گرفتن در آب، وا نرود .صیاد پس از مهیا نمودن وسایل مورد نیاز ، محلی از رودخانه را که جریان آب ، کند وعمق آن نیز زیاد باشد ، برای صید انتخاب می کند وقلاب را درآب می اندازد ومنتظر می ماند تا ماهی جهت خوردن خمیر به قلاب حمله ور گردد. در همان حال ، صیاد خیط قلاب را به شدت می کشد تا قلاب به  دهان ماهی گیر نماید ودر حالی که ماهی اسیر قلاب وی گردیده با حرکتی سریع ، آن را به بیرون از آب پرتاب می نماید.یکی از نکات جالب در این روش این بود که اگر صیاد جهت تأمین قلاب، گاها" دچار مشکل می شد ، با استفاده از خلاقیت و قوه ابتکار خود ، از سنجاق قفلی یا سوزن خیاطی که آن را به شکل قلاب در می آورد ، به جای قلاب استفاده می نمود      .