کشاورزی  21

لاله بخش سوم

 وقتی لاله ها اندکی رشد کردند ، به اصطلاح « رو کردند » ( رشد کردند -این اصطلاح برای زمانی است که بوته ی هندوانه رشد کرده و روی زمین کشیده تر می شود . ) در این مرحله با چند آفت رو به رومی شوند . یکی از مهم ترین و شایع ترین آفات ، « شیرینک » است . علایم این آفت این است که برگ های لاله ، چسبنده می شود به طوری که به نظر می رسد مایع چسبناک و شیرینی روی آن ریخته اند . این بیماری باعث پژمرده شدن و خشکیدن بوته می شود . برای دفع این آفت باید با سم مخصوص سمپاشی کرد . دیگر عامل بازدارنده ی رشد لاله « سوتَک » است . سوتک در زمین های مستعد چم به وفور می روید . سوتک از زیر زمین به لاله آسیب می رساند .  اگر چه برگ های غله مانند آن به تعداد زیاد و یک جا بالا می آید ولی برگ ها با ساقه ای نسبتا محکم به پیاز آن وصل می شوند . سوتک با وجود خاصیت دارویی قوی خاصه برای کودکان در بین مردم محبوب است اما آنچه آن را مخرب می کند ، ریشه های فراوانی است که مثل ریشه ی مور ( چمن – فریز ) رشد سریع و گسترده و انبوهی دارد به گونه ای دور ریشه های هندوانه می پیچد و مجال رشد به آن نمی دهد و باعث گرفتن رطوبت خاک نیز می شود . کشاورزان ، سوتک های داخل چال لاله را با دست می کشند و بیرون می آورند ولی 90 در صد آنان قطع شده و دوباره می رویند . سوتک های حاشیه ی چال را با داس می برند و سوتک های بین دو بوته را با بیل دفع می کنند . به این عمل و وجین کردن هر علف هرزی « پـِهت کردن » می گویند . اگر بوته ی هندوانه ای بتواند خود را از این مرحله نیز نجات بدهد ، دیگر مشکلی ندارد و می توان گفت آینده ای پربار در انتظار اوست . دیری نمی گذرد که بوته ها ی هندوانه براثر رشد ، به یکدیگر می رسند و زمینی خالی در مزرعه باقی نمی گذارند . در اواخر اردیبهشت ، بوته ها غرق در گل می شوند . گل های زرد و زیبایی که به شکل گل لاله است و شاید علت نامگذاری بوته های هندوانه به لاله ، همین باشد . در کنار گل ها ، نخ باریک زرد رنگی به طول کمتر از ده سانتیمتر و معمولا پیچ در پیچ خودنمایی می کند که در بنار به آن « دَشکِه » می گویند . دیری نمی گذرد که از پشت هر گُل ، نقطه ای سبز ظاهر می شود و کم کم رشد می کند که به آن « پیلته » می گویند . دراین زمان، لاله به مرحله ی  « پیلته ریختن » رسیده است . پیلته هندوانه ی کالی است که هنوز در وجودش تخمه شکل نگرفته و به اصطلاح « مَج نزده  » است . مدتی پس از آن کم کم تخمه در هندوانه شکل می گیرد و رنگ پوست آن نیز تـَرک تـَرک سبز شفاف و باز می شود . تخمه ها نیز اندک اندک رنگ می گیرند و از مرحله ی سفیدی و تردی بیرون می آیند و سخت می شوند و مغز در خود می پرورانند . هنگامی که گوشت هندوانه نیز رسید ، از حالت سفیدی به سرخی می گراید و بسته به نوع بذر آن ( تیمه ) ، شکل و گاه رنگ نیز می تواند فرق کند . مثلا تیمه ی اهوازی با تیمه ی مشهدی فرق دارد و... در هر صورت هندوانه از راه رسیده و زحمات کشاورز به بار نشسته است .