کشاورزی 24
نخل بخش اول
تا پایان دهه ی پنجاه خورشیدی ، درکشاورزی بنار نخل کاری در درجه سوم اهمیت قرار داشت . این بدان معنا نبود که هندوانه را از خرما بیشتر می پسندیدند بلکه بدان معنا بود که زحمات نخل در شرایط بی آبی کاری بسیار سخت بود و از عهده ی همه بر نمی آمد . البته این از اهمیت نخل نمی کاهد چرا که نخل از قدیم تا کنون جایگاه خاص خود را داشته است . در اهمیت نخل همین بس که : « مهم ترین و گران بها ترین مهری که از دوران هخامنشی پیدا شده مهر داریوش بزرگ است که اینک در موزه ی بریتانیا در لندن نگهداری می شود. در یک طرف این مهر شاهنشاه در ارابه قرار گرفته و کمانی به دست مشغول تیر اندازی به سوی شیری است که دو دست خود را بلند کرده و به جلو ارابه گذارده و در حال حمله می باشد. شیر دیگری که با تیر شاه از پا در آمده به زیر ارابه افتاده است . ارابه ران ارابه را دو اسبه می تازد . بالای سر داریوش نقش فروهر و طرفین ارابه دو درخت نخل نقاشی شده ، طرف دیگر مهر سه سطر خط میخی نقر گردیده است ./ علی سامی. پایتخت های شاهنشاهان هخامنشی ..ص223
و حکیم فرزانه فردوسی بزرگ می فرماید :
...کسی کو شود زیر نخل بلند
همان سایه زو باز دارد گزند
شاهنامه هشت جلدی– جلد اول ص9
. نخل شاوی ( شهابی ) به خاطر هماهنگ کردن خود با شرایط بی آبی ، معمول ترین نوع نخل در چند دهه ی گذشته بود . وجود نخل های پراکنده در حیاط های مردم امری متداول بود ولی معدود افرادی دست به کاشتن باغ نخل به صورت « بجی » ( دیمی ) زدند که پس از گذشت دهه های بسیار و یا قرن ، هنوز نامشان با نام آن باغ گره خورده است . معروف ترین باغی که در شرایط بی آبی بنار پدید آمد باغ کل غلوم بود که صد سال پیش کاشته شد . در تمام بنار ، تنها نخل هایی که به نام باغ معروف بود ، باغ همین باغ است و سایر باغ ها را باغچه می گفتند . این باغ در شرق بنار و بین بنار و زیارت ساخته شده و تعدادی از مردم بنار از آن نفع می بردند و شیرین ترین آب چاه دهستان نیز در آن بود . این باغ پس از جاری شدن آب رودخانه در سطح زمین و آغاز باغ کاری در دهستان زیارت در دهه ی شصت ، به علت بجی ( دیمی ) بودن و داشتن ریشه های عمیق ، دچار پوسیدگی ریشه شد و به مرور زمان از بین رفت . نخل های بی ثمر یا بدون سر آن هنوز پا برجاست . در باره ی باغ کل غلوم می توان گفت :
پیش از سال قحط آزاری1، شخصی به نام کل غلوم که اصلا کوهمره ای بود، به همراه دو دختر، یک پسر و برادری که داشت، به دشتستان می آید. نام پسرش غلامرضا و نام برادرش علی باز بود. پدر اندک اندک در بنار زندگی را سروسامان می دهد. یکی از دخترانش را به کل محمد( پدر بزرگ حاج علی صدیقی) و دیگری را به محمد حسین حاج عبدالله در صفی آباد می دهد وخود مدتی بعد مشغول کاشتن باغی در زمین ِبین بنار و زیارت می شوداما شب هنگام تعدادی ازاهالی زیارت ، دمیت2 ها را می کنند و دور می ریزند. این واقعه چندین باراتفاق می افتد. یک روزکل غلوم به حاج علی( نوه ی خویش) می گوید: علی ! بامن بیاتابه زیارت برویم . ایشان باهم به زیارت ونزدمیرزاعلی خان 3می روندوشکایت می کنندوبیان می کنندکه تاکنون سه مرتبه نخل های مراازجاکنده اند . چندبارهم آمده ایم ولی هیچ کاری نکرده ای. خان پاسخ می دهداگرثلث باغ رابه خودم بدهی، هیچ کس عاجزت نمی کند. این جریان حدوداًدر14 سالگی حاج علی صدیقی اتفاق می افتد4.درهمان مجلس سندی ردوبدل می شودوخان مقداری زیادزمین به عنوان سراب5 دراختیارباغ قرارمی دهد. حاج علی به نقل ازکربلایی حسین (کل حسین)نقل می کندکه خوانین سندراداشتندتااینکه به کوه زدند6ومتواری شدندوسندنیزگم شد. کل غلوم مشغول کاشتن نخل می شود. محمدفرزندکربلایی مومد(مهمد)، پدرحاج باقربوستانی که پسردختری کربلایی غلوم است گفته:بعدازاین که غلامرضا، پسرکل غلوم درگذشت، پدربزرگم کل غلوم درباغ می گشت وباخوداین شعررازمزمه می کرد:
« باغ ها ویرانه گردد باغبانی بگذرد »
__________
ازیادداشت های محمدغلامی- منبع : گفتارمرحوم محب بی باک باهمکاری آقای حسن بی باک
1- سال 1310سال آزاری یاقحط سفید . آزاردردشتستان به نوعی بیماری (مثل آنفلونزا) گفته می شود.برگرفته ازکتاب جایگاه دشتستان درسرزمین ایران- سروش اتابک زاده- صفحه ی 286
2- پاجوش – نهال ِنخل
3- میرزاعلی خان پدرآقاخان زیارتی - برای اطلاع ازاخلاف واسلاف خوانین ، به کتاب همان کتاب ، صفحه ی 115 رجوع کنید.
4- باتوجه به اینکه حاج علی صدیقی درسال1283متولدشده، زمان کاشتن نخل هابایدسال 1297باشد.باتشکرازآقای امان الله ابراهیمی که سال تولدحاج علی صدیقی رابه دست آورده ودراختیاراینجانب قراردادند.
5- سراب : زمینی است مشرف برمزرعه یاآب انبار[یاباغ]که آن راشخم نمی کنندتاسفت وسخت شده وآب باران درآن فرونرودوبه طرف مزرعه یاآب انبار[یاباغ]جریان یابد.از کتاب سیری درگویش دشتستانی ازطیبه برازجانی صفحه ی 464
