دین و مذهب  17 

روضه خوانی  بخش اول

روضه خوانی از اقدامات پرسابقه ای است که اگرچه در بنار قدمتی بسیار طولانی دارداما تعزیه نسبت به آن از اقبال عمومی بیشتری برخوردار است  .  درگذشته ، روضه بیشتر در منزل شخصی افراد در اتاق های مُضیف (بعد ها به مجلسی تغییر نام یافت ) یا دروازه ها و یا زیر درختان کـُنار  یا در کـِنار بقعه ی محمد ترک خوانده می شد اما امروزه بیشتر این مراسم در حسینیه ی ها برگزار می شود . مراسم روضه خوانی معمولا در دهه ی اول محرم یا دهه ی آخر صفر و صبح و عصر و شب ( درمجموع روزی سه نوبت ) انجام می گیرد . گاهی مدت زمان روضه خوانی بیشتر می شود و به ماه های دیگر می کشد اما بهار روضه در این چند ماه مخصوصا ماه محرم است . 

درگذشته قبل از هرمجلس روضه ، یک نفر ذکر می کرد تا مردم با خبر شوند که قرار است روضه خوانی انجام شود . ذکر ، اعلان روضه خوانی برای روستا بود . در طول سال ، حداقل در سه ماه محرم ، صفر و رمضان و هرماه حداقل یک دهه و درهردهه روزی سه بار ذکر یا حسین در فضای بنار می پیچد . برای این منظور ، یک نفر به بالای خانه ای که قرار بود در آن روضه خوانی شود می رفت و با آواز و آهنگ خاصی که همیشه یکسان است شعرهای ذکر را می خواند . ذکر به وسیله ی شخصی کامل و مومن انجام می گرفت . شعر ها ی ذکر چنین است :

حسینم وا حسینم وا حسینا

تعالی للعزا نبکی حسینا

به هر جا می شود ذکر حسین راست

جناب مادرش زهرا در آن جاست

اگر کشتند چرا خاکش نکردند

کفن بر جسم صد چاکش نکردند

اجرای هر مصراع از این شعر با آهنگ خاص ، نزدیک به 30 ثانیه به طول می انجامید . چون از نظر نت نمی توانم آن را بنویسم ، لذا یک مصراع آن را بر اساس خواندن خودم  توضیح می دهم :

(حسینَ َ َ َ م - 8   ثانیه با چهار تحریر ) تنفس کوتاه ( وا - 1 ثانیه به دو تحریر ) بلافاصله ( حسی ی ی ی - 7 ثانیه با دو تحریر ) تنفس کوتاه ( نَ َ َم واحسی ی ی ی – 4 ثانیه با دو تحریردر نَ) نا (2 ثانیه )

در پایان ، شخص ذکرکننده از خانه پایین می آمد و مردم کم کم به محلی که ذکر شده بود روی می آوردند . علاوه بر مردان ، زنان مسن و میان سال نیز برای شنیدن روضه می شتافتند . برای خواندن روضه ، در خانه ها که منبر نبود ، از چیزی هایی دیگرمانند  کرسی  استفاده می شد  که معمولا  آن را با پتو می پوشاندند . قبل از شروع روضه ، گاهی کسی پیش خوانی می کرد یعنی با خواندن شعرهایی مناسب یا روضه ای بسیار کوتاه ، زمینه را برای شنیدن اصل مطلب فراهم می نمود . بعضی وقت ها نیز پا منبری انجام می گرفت بدین گونه که جمعی از افراد خوش صدا و دانا ، کنار منبر گرد آمده و به خواندن نوحه های دسته جمعی می پرداختند تا مجلس را آماده ی شنیدن سخنان روضه خوان کنند . استاد ایرج افشار سیستانی در کتاب نگاهی به بوشهر جلد دوم صفحه ی 659 می نویسد : « پیش از شروع وعظ و روضه خوانی در مساجد ، سرود مذهبی خاصی به طور دسته جمعی می خوانند که به آن پا منبری می گویند »  .