در شهر پیامبر اماکن تاریخی و مذهبی دیگری نیز دارد. (کوه احد): که محل وقوع یکی از مهم ترین جنگ های پیامبر اسلام با مشرکین بوده و در همانجا پیکر پاک حمزه عموی پیامبر دفن می باشد. - (خندق):  محلی که نام خندق به خود گرفته و مکانی بوده که محل جنگ خندق یا احزاب بوده و در این جنگ به دستور سلمان فارسی و به جهت جلوگیری از پیشروی سپاه دشمن در آن محل خندق حفر می گردد و در همین مکان امام علی(ع) توانست عمروبن عبدوود ی از پهلوانان سپاه دشمن را از پای در آورد. - (مسجد قبا): که اولین مسجدی است که پیامبر در شهر مدینه در آن نماز به پا داشتند. ( مسجد ذوقبلتین):  که در این مسجد و از طرف وحی به پیامبر اعلام شد تا از سمت بیت المقدس به سمت کعبه تغییر قبله داده و نماز را به پا دارد. ( مسجد غمامه):  مسجدی است که امام علی(ع) نماز باران را در آن خواندند و باران شروع به باریدن نمود و مردم که در قحط سالی بودند را خوشحال نمود. و(مسجد امام علی(ع) :  که در حال حاضر به صورت بسته می باشد.  به منظور خرید سوغاتی از شهر پیامبر، چند ساعتی را به این امر اختصاص دادم و خریدهایی جزیی نمودم. پس از گذراندن 6 روز در مدینه، کم کم آماده حرکت به سمت مکه شدیم. دل کندن از شهر پیامبر برای هر زائری بسیار سخت است. اما چاره چیست. می بایست مدینه را به مقصد مکه مکرمه و به منظور انجام مناسک حج عمره مفرده ترک نمود. فراق از شهر مدینه و آرزوی دیدن کعبه مرا به شعر معروفی که پس از پایان ماه مبارک رمضان و فرا رسیدن عید سعید فطر است( عیدرمضان آمد و ماه رمضان رفت. صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت) می انداخت. زائری که قصد دارد وارد شهر مکه شود، می بایست محرم شود و لباس احرام بپوشد.( برای مردان تنها دو حوله و زنان لباس خود و ترجیحاً لباس سفید). در فاصله حدوداً 20 کیلومتری شهر مدینه مسجدی است به نام « شجره» که تمام زائرانی که قصد دارند از مدینه به سمت مکه بروند در آنجا پس از خواندن سه نماز 2 رکعتی با نیت عمره مفرده و گفتن لبیک( لبیک اللهم لبیک. لبیک لا شریک لک لبیک. ان الحمد و نعمته لک و الملک. لا شریک لک لبیک) محرم گردیده و از انجام حدود بیش از 30 عمل محروم می گردند و پس از انجام اعمال و مناسک مربوطه( طواف- نماز طواف- سعی میان صفا و مروه- تقصیر- طواف نساء و نماز طواف نساء) از حالت محرم بودن خارج و انجام موارد مذکور برای زائر حلال می گردد. حدود ساعت 16:15 دقیقه با اتوبوس به سمت مکه حرکت و پس از خواندن 2 رکعت نماز تحیت مسجد و سه نماز دو رکعتی در مسجد شجره و گفتن لبیک محرم شده و پس از نماز مغرب و عشا راهی مکه گردیدیم. فاصله شهر مدینه تا مکه حدود 5 ساعت می باشد حدود ساعت 2 بامداد به شهر مکه رسیدیم و در هتل هبه المیره سکنی و پس از گذاشتن اسباب و اثاثیه خود در اتاق مربوطه(اتاق715) آماده حرکت به سمت حرم( مسجد الحرام) به منظور انجام اعمال مربوطه گردیدیم. روایات متعددی است که به محض دیدن خانه خدا، چنانچه هر زائری با خلوص نیت سه دعا کند هر سه دعا مستجاب خواهد شد( آورده اند که بهتر است 2 دعای اولی برای دیگران و یک دعا نیز برای خود انجام داد) شاید باور نکنید به محض دیدن خانه خدا( گوشه بالایی سمت چپ کعبه) اشک هایم جاری و در حالی که پاهایم سست گردید به حالت سجده درآمد و بار دیگر خداوند بزرگ را شکرگزاری نمودم. در ادامه به همراه کاروان به سمت خانه خدا رفته و از سمت حجر الاسود طواف را آغاز نمودیم. پس از پایان طواف که 7 دور می باشد و پس از خواندن قران و راز ونیاز و دعا و غیره به سمت هتل رهسپار گشتیم. پس از پایان مراسم عمره مفرده، در سایر روزهای حضور در مکه تمامی سعی و تلاش خود را صرف راز و نیاز( نماز، قرائت قران، دعا، طواف) با معبود و محبوب خود در حرم نموده تا بتوانم از این حداقل زمان موجود بیشترین بهره را ببریم. علاوه بر اعمال مذکور توانستم به همراه تنی چند از همراهان و از جمله همسرم عمره نیابتی برای تمامی بستگان، دوستان، همکاران، از دنیا رفتگان، شیعیان دنیا و امامان معصوم، انجام دهم. به همین مظور حدود ساعت21:30 شب به مسجد تنعـیم واقع در حدوداً 25 کیلومتری شهر مکه رفته و در آنجا محرم شده و در عین اعمال عمره که در قسمت های قبل به آن اشاره شد را انجام دادیم و علاوه بر عمره نیابتی، با توجه به اینکه شروع ماه رجب نیز در مکه حضور داشتیم یک عمره رجبیه را نیز به عمل آوردیم. به عبارت دیگر در مدت زمان حضور در مکه در مجموع سه عمره مفرده را انجام دادیم. در مسجد الحرام که در قران14 بارنام آن آمده و نماز در آن برابر ثواب یکصد هزار تا یک میلیون رکعت است، کعبه یا بیت الحرام به عنوان نخستین خانه ای است که از طرف خداوند برای مردم وضع شده و پاکترین و مقدس ترین نقطه بر روی زمین می باشد. در کعبه سنگ حجرالاسود، رکن یمانی، ناودان رحمت یا ناودان طلا، حجر اسماعیل و مقام ابراهیم که در حدود 13 متری شرق خانه خدا قرار دارد و آن سنگی است که جاپای حضرت ابراهیم(ع) در آن باقی مانده و جای انگشتان پاهای مبارکش هم در آن معلوم است. همچنین در فاصله 18 متری شرق خانه خدا چاهی است به نام زمزم که عمق آن حدود 40 متر بوده و به وسیله پمپ های قوی و مخازن، آب آن برای استفاده زایران آماده می شود. این بهترین آب بر روی کره زمین است و فلسفه وجودی آن بر می گردد به زمانی که حضرت ابراهیم همسر(هاجر) و فرزندش اسماعیل را در کنار خانه خدا گذاشت و خود محل را ترک و با تشنه شدن فرزندش، حضرت هاجر در فاصله دو کوه صفا و مروه و پس از طی 7 دور و در محل مروه مشاهده کرد که از زیر پای فرزندش آب جاری است و به زمزم معروف گردید. در شهر مکه نیز به مانند شهر مدینه اماکن تاریخی و مذهبی وجود دارد که موفق شدم برخی از آنها را دیدن و برخی نیز به دلیل ویژگی جغرافیایی و یا ضیق وقت قادر به دیدن آن نشدم. اماکن عبارتند از1- قبرستان ابوطالب: که در آن اشخاص بزرگی تدفین شده اند که عبارتند از حضرت خدیجه کبری همسر پیامبر اعظم، عبد المناف، عبدالمطلب، ابوطالب، قاسم فرزند حضرت رسول، آمنه مادر پیامبر. 2- غار حرا: که در شمال شرقی مکه در کوه جبل النور واقع شده است که در همین غار در 27 رجب حضرت رسول به پیامبری مبعوث گردیدند. 3-غار ثور: در جنوب مکه قرار دارد. پس از فشار مشرکین به پیامبر، آن حضرت امام علی را به جای خود در منزل گماشته و به همراه ابوبکر به آن مکان پناه آوردند و خداوند ایشان را از دست مشرکان نجات داد. 4- عرفات: در 22 کیلومتری جنوب شرقی مسجد الحرام که محل وقوف یا ماندن حجاج در روز نهم ذی الحجه در این مکان می باشد. اینجا جایی است که حضرت آدم و حوا پس از 100 سال همدیگر را پیدا می کنند. در شمال شرقی عرفات کوه جبل الرحمه است که حدود 30 متر ارتفاع دارد. حضرت رسول خطبه را بر بالای این کوه ایراد و امام حسین نیز در کنار این کوه دعای معروف عرفات را خواندند. 5- مشعر الحرام یا مزدلفه: در حج تمتع، حجاج پس از غروب آفتاب روز نهم ذی الحجه به این مکان ورود می کنند. مشعر به معنای شعور و مزدلفه به معنای نزدیکی و تقرب و یا محل اجتماع است. 6- منی: به معنای آرزو است و محل چادرهای بیتوته حجاج در شب ها و در روزهای11 و 12 و گاهی13 ذی الحجه می باشد... و بالاخره به ما اعلام شد که طواف وداع را به منظور پایان سفر انجام دهید. فکر نمی کنم زائری پیدا شود و پس از شنیدن این حرف اشک هایش جاری نشود. آری لحظات پایانی حضورم در سرزمین وحی را تجربه می کردم. بسیار سخت می باشد اما افسوس که به قولی مثل باد تمام شد. تمام لحظات حضورم در مدینه و مکه برایم به یاد ماندنی است اما اولین بار دیدن خانه خدا و لحظات طواف وداع را هیچ زمان و تا لحظه مرگ نیز فراموش نخواهم کرد. چرا که... آری تمام شد. ساعت برگشت به وطن را ساعت13:30 به وقت عربستان و15:00 به وقت ایران در روز شنبه مورخه 14/3/90 به ما اعلام کردند. حدود ساعت08:30 مورخه14/3/90 کلید اتاق ها را تحویل و سوار اتوبوس گشته و به سوی فرودگاه جده حرکت نمودیم. ساعت حرکت را تلفنی به بستگان خود در ایران اعلام نمودم چرا که قصد داشتند در فرودگاه به استقبال ما بیایند. حدود ساعت10:45 مورخه مذکور در حالی که در سالن انتظار در فرودگاه جده نشسته بودیم، یک فروند هواپیما مسافربری هما بر روی زمین نشست که حامل زائران ایرانی بود و قرار بود با همین هواپیما ما نیز به ایران برگردیم. شاید باور نکنید در همین لحظات بود که یادم افـتاد که دو فرزند به نام های زهرا و علی رضا در ایران داریم. به کلی فراموششان کرده بودم. فراق از سرزمین وحی و یاد فرزندان بار دیگر مرا به گریه انداخت. بسیار سخت است. می بایست مشرف شد تا معنای جملات را بهتر بتوان درک کرد و کسانی که مشرف شده اند می دانند که چه می گویم. پس از خواندن نمازظهر و عصر وارد هواپیما شدیم و راس ساعت 13:30 و حتی بدون یک دقیقه تاخیر هواپیما به مقصد ایران پرواز نمود. هواپیما حدود ساعت17:30 به وقت ایران در فرودگاه بوشهر به زمین نشست. استقبال خیلی خوبی از ما توسط بستگان و فرزندان گلم شده بود و به اتفاق به منزل در بوشهر رفتیم. در آنجا نیز همسایگان و تعداد دیگری از بستگان که به عنوان تدارکات بودند، در جلو منزل منتظر رسیدن ما بودند. جلوی منزل را با پلاکارت های متعددی تزیین و توسط برادرم محمد، خونریزی( کشتن بزغاله) نیز انجام شد( البته خدا می داند من راضی به انجام چنین کارهایی نبودم .) شام برای تمام مهمانان تهیه شده بود. ضمن اینکه از چند روز قبل نیز هماهنگی شده بود که حدود170 نفر( به دلیل کمبود جا و مکان) از بستگان، همسایگان و همکاران جهت صرف نهار حضور یابند که تقریبا بیش از 95 درصد مهمانان در فردای آن روز در منزل حضور یافتند. از همان شب اولیه ورود و تا همین لحظه که در حال نوشتن این سفرنامه می باشم(4/4/90) هر کس سراغی از حال و هوای سرزمین وحی از من بگیرد با همان انرژی و شوق و حال اولیه برایش تعریف می کنم و امیدوارم که هرکس که عشق رسیدن به سرزمین وحی را دارد به آرزویش برسد. معتقدم که اگر سفر به خانه خدا از روی خلوص نیت انجام گردد، نتایج بسیار مطلوب و خوش آیندی برای زائران در پی خواهد داشت و تحولات شگرفی در خود و زندگی آنها ایجاد خواهد کرد. جایی که علایق مادی و دنیوی فراموش گشته و در واقع هر زائربه فکر دنیای آخرتش می باشد و ملتمسانه از خداوند سبحان تقاضای عفو، بخشش و آمرزش گناه و پذیرش توبه را می نماید و بنا به احادیث و روایات معتبر از امامان معصوم، گناه هر زائری بخشیده می گردد و در همین رابطه امام جعفر صادق(ع) می فرمایند:( هر زائر خانه خدا که فکر کند پس از انجام حج، گناهش بخشیده نمی شود، خود مرتکب بزرگترین گناه گردیده است)... و در پایان قلباً آرزو می نمایم که شرایطی پیش آید که تمام شیعیان عالم بتوانند به سرزمین وحی سفر و از معنویات سفر فیض کامل ببرند. انشا الله   .        

 در نیابد حال پخته هیچ خام               پس سخن کوتاه باید والسلام