بنار یعنی چه ؟
دردشتستان ، سه روستا به نام های « بنار ِسلیمانی » ، « بنارِآزادگان » (قائد) و « بنار ِآبشیرین » درهمسایگی هم واقع شده اند . این سه روستا بر سه ضلع مثلثی متساوی الساقین قرار دارند که ضلع جنوبی ، بنار آب شیرین ، ضلع شمالی بنار سلیمانی با فاصله ی کمتر از یک کیلومتر و ضلع غربی بنار آزادگان با فاصله ی تقریبی سه کیلومتری آن دو روستا قرار گرفته است . بنارآبشیرین ، دراسناد رسمی ، به نام بنار(bonaar )ثبت است و درشناسنامه های قدیمی فرزندان این روستا نیز تنها واژه ی بنارآمده است واضافه ی آب شیرین،...
نشان از وجود چاه های آبِ شیرین در روستا وباغ های اطراف آن دارد . مردم این روستا ، زادگاه خود را بنار ، بنارسلیمانی را بناری ، و بنارآزادگان را بناری کـُید( قائد) می نامند ولی برای دیگران ، این نامگذاری فرق می کند مثلا اگرکسی خودرا درمحیط دورتری ، اهل بنارمعرفی کند ، می پرسند : کدام بنار؟ بنابراین ذکر اضافه ای برای تشخیص روستاها ازیکدیگر ، شاید لازم به نظر می رسیده است .
برای اطلاع کامل از آبادی های ایران ، به دستور ارتش ، سربازان مشغول جمع آوری اطلاعات کاملی از روستاهای ایران شدند . این اطلاعات در سال های 1310 تا 1312 در چند جلد نوشته شد و فرهنگ جغرافیای ایران نام گرفت . پس از آن علی اکبر دهخدا در کتاب لغت نامه ، اطلاعات آن کتاب را نقل کرده است . اولین جلد کتاب لغت نامه ی دهخدا در سال 1318 چاپ شد . ازآنجا که بناردربخش مرکزی شهرستان دشتستان ودردهستان زیارت واقع شده ، درلغت نامه ی دهخدا به نقل ازفرهنگ جغرافیایی ایران جلد7، « بنارِزیارت » معرفی گردیده است . در آن فرهنگ نامه می خوانیم :« بُنارزیارت[بُ رَ](اِ خ) دهی است ازدهستان زیارت بخش برازجان ازشهرستان بوشهر 470 تن سکنه دارد . آب آنجا ازرودخانه ی دالکی تأمین می شود و محصول آن غلات وخرما و شغل اهالی زراعت است . » که این خودپرسش هایی را درذهن به وجود می آورد ازجمله این که آیا در آن هنگام (پس ازجنگ جهانی اول) ، آب ِ شیرین ِبنار، معروف نبوده یا وجودمرکزیت سیاسی زیارت و وابسته بودن کدخدای بنار به خان روستای زیارت ، باعث به وجود آمدن این ترکیب شده و یا این که برای تشخیص بنار آب شیرین از دو روستای هم نام دیگر خود ، نام زیارت که مرکز دهستان بوده ( مرکزیت داشته ) را ذکر کرده اند ؟
درکتاب جغرافیای تاریخی دشتستان که در سال های اخیر چاپ شده ، این روستا با نام بنار آب شیرین معرفی شده و نویسنده درذیل عنوان بنارآب شیرین می نویسد : « یکی از روستاهای دهستان زیارت ازتوابع بخش مرکزی شهرستان دشتستان می باشدکه در18کیلومتری شمال غربی برازجان قراردارد . ارتفاع آن ازسطح دریا 20 متر می باشد. به علت وجودآب شیرین دراین روستا به آن بنارآب شیرین می گویند . جمعیت این روستا درسال 1380پانصدوهفتادوسه نفربوده است . »
آنچه غیر قابل تردید است ، این است که ترکیب اضافی بنار آب شیرین ، به علت وجود سفره های آب شیرین در اطراف بنار و وجود چاه هایی با آب شیرین در آنجا پدید آمده که از میان آن چاه ها ، چاه « باغ کل غلوم » ( کربلایی غلامرضا ) از همه مشهورتر بود و از روستاهای بنار سلیمانی ، زیارت تا هفت جوش و خوشاب ، از آن چاه ، آب می برده اند . بنابراین اگر چه روستا به صورت بنار یا بنار زیارت مکتوب شده ، اما در فرهنگ شفاهی مردم ، با نام بنار آب شیرین معروف بوده است . قدیمی ترین سندی که آب شیرین را بعد از بنار ذکر کرده ، سالنامه ی آموزش و پرورش شهرستان برازجان است که در سال 1344 به چاپ رسیده و در چند جای آن از ترکیب بنار آب شیرین نام برده شده است . به عنوان نمونه در آن سالنامه می خوانیم :
« دبستان های 13 قریه : سرکره ، چاخانی ، سرمل ، دویره ، آب طویل ، کلل ، بنار آب شیرین ، هفت جوش ، دشتی شبانکاره ، قلایی ، تل سرکوب ، هلپه ای ، جتوط که سپاهیان دانش آن روستاها خدمت وظیفه را انجام داده اند به استخدام رسمی وزارت فرهنگ در آمده اند اکنون جزو مدارس معمولی است و در آمار نیز مربوط به آمار مدارس ابتدایی منظور شده است » .همین سند نشان می دهد که در هنگام ذکر نام بنار ، برای تمایز و شناساندن آن به شنونده ، بیان آب شیرین نیز ضروری بوده و کاربرد داشته است اما آنچه مهم تر است این است که درهیچ اثری و هیچ کدام از کتاب هایی که از بنار نام برده اند ، معنایی قابل قبول برای واژه ی بنارذکرنشده و اگر هم برخی از افراد معانی خاصی در این رابطه بیان کرده اند ، قابل اعتنا نیست .
عامه ی مردم تا کنون برای بنار چند معنی آورده اند که شاید بتوان به آن ها اندیشید اما هیچ کدام از آن ها را نمی توان به طور قطع پذیرفت و تنها می توان آنان را در کنار دیگر معانی قرار داد . آن چه در این باب تاکنون دربین مردم رواج یافته ، این است که بُنار ، از بـُنه ی اناری (درخت انار ) که آنجا روییده بوده نام گرفته است . اگر این قول را درست بدانیم ، می توانیم بگوییم که ابتدا اسم روستا ، « بُنه ی نار » بوده که به مرور زمان به « بُن نار » و « بـُنـّار » تبدیل شده وبعدها برای سادگی درتلفظ، به « بُنار » تغییریافته است . اگرچه نمی توان به راحتی چیزی را تأیید یا ردکرد ، ولی به نظرمی رسدکه این قول ، ساده اندیشانه وتصوری بیش نباشد چرا که وجود سه روستا در کنار هم و به همین نام ، آدمی را برای پذیرفتن این قول ، به تردید می اندازد .
ادامه دارد
لغت نامه- علی اکبر دهخدا- جلد11 صفحه ی 297
جغرافیای تاریخی دشتستان- حبیب قاسمی- نشرموعوداسلام چاپ اول1382
نا گفته نماند که در زیارت پس از حفر چاه های قلعه ، مردم از آب آن چاه ها استفاده می کردند « .. یکی دیگر از جاهای تاریخی زیارت چاه قلعه است . در زمان فرمانروایی آقا خان در شرق قلعه ی مسکونی خود ... گودال بسیار بزرگی حفر نمود و در آن گودال چاه های سطحی فراوانی احداث نمود و زمین های مناسبی برای سراب آن گودال قرار داده بود که در فصل زمستان به وسیله ی آب باران گودال پر از آب می شد و در تابستان و پاییز چاه های سطحی دارای آب بسیار شیرین و قابل شرب بود جهت مصرف افراد ساکن در قلعه مورد استفاده قرار می گرفت . این چاه ها در همین چند سال قبل نیز مورد استفاده ی مردم بود که الان متروکه شده ولی آثار گودال به شکل خیلی واضح و آشکاری نمایان است و آن قسمت را چاه قلعه می نامند . » از سخنان حاج احمد الهیاری . نوشته ی سعید الهیاری . در سال های دهه ی پنجاه خورشیدی که مدرسه ی راهنمایی را در زیارت می گذراندم ، بارها شاهد بودم که هر وقت کسی تشنه می شد ، نزد زنانی که در حال کشیدن آب از چاه بودند می رفت و در دلو آنان آب می نوشید و زنان مابقی آب ها را نیز در مشک ریخته و به خانه می بردند و من بارها و بارها از آن دلوها آب نوشیده بودم .
محمد کاظم ادراکی . مقاله ی « سپاهی در خدمت روستایی » . سالنامه آموزش و پرورش برازجان . چاپ 1344 . صفحه های 48 تا 54