مرگ       12

آیا در روزگار گذشته در بنار آب شیرین مراسم چهلم برای افرادی که از دنیا می رفتند برگزار می شده یا خیر  ؟ پاسخ این سوال را به روشنی نمی دانم . آنچه از پیران روستا رسیده و نتیجه ی نحقیق هاست این است که خیر و چهلم خاص امام حسین ( ع ) است اما شواهد مکتوب در آثار کهن ایران زمین نشان می دهد که در ایران باستان نیز مراسم چهلمین روز برای درگذشتگان برگزار می شده است با این تفاوت که در مدت چهل روز مراسم عزاداری برگزار می شده است . شاید سنگینی روحی و جسمی برگزاری مراسمی در این مدت باعث شده باشد که پس از گذشت یک هفته ، عزاداری را قطع کرده و در روز چهلم دو باره بر گزار می کرده اند . بهرام گور شخصیتی تاریخی است که وقتی از دنیا می رود ، فرزندش برای او مراسم عزا و سوگواری برگزار می کند :

چهل روز سوگ پدر داشت شاه

بپوشید لشکر کبود و سیاه

شاهنامه فردوسی . جلد ششم  صفحه ی 41

پس از مرگ افراد ، بازماندگان برای راحتی و آمرزش روح اوخیرات می کنند و  به خانواده های فقیر می دهند تا ثوابی به روح میت برسانند . رسم خیرات نیز که تا هم اکنون در بنار آب شیرین زنده است ، از جمله رسم هایی است که در ایران باستان وجود  داشته است . در شاهنامه ی فردوسی می خوانیم که  پس از مرگ رستم ، بازماندگانش خیرات می کنند :

به درویش داد آنچه بودش نهان

همی گفت با کردگار جهان

که : ای برتر از نام و از جایگاه

روان تهمتن بشوی از گناه

شاهنامه فردوسی . جلد چهارم صفحه ی 365

آنچه از موارد فوق بر می آید این است که مردم ارتباط خود با مردگان را قطع شده نمی بینند . در اخبار دیروز ( 22 آذرماه 95 ) شنیدیم که یکی از خانواده هایی که فرزندشان کشته شده بود و قصد قصاص داشتند ، مقتول را در خواب می بینند که خواهان گذشت از قاتل است . به همین دلیل از خون فرزند خود می گذرند . بنابراین مردم معتقدند که پس از مرگ نیز ارتباط ها به روش های دیگری برقرار است و مرده ها از همه ی احوال زندگان با خبرند و در واقع زمین برایشان خبر می برد . همچنین معتقدیم در روز نیمه ی برات که معادل با نیمه ی شعبان است ، مردگان به خانه هایشان سر می زنند . در این رابطه کلامی موزون  نیز در حافظه ی کودکی های من مانده است :

نیمه ی? براته      مُرده یَل دورِ  ولاته

این اندیشه نیز  از روزگار  باستان با مردم ما همراه بوده است . استاد فریدون جنیدی در صفحه ی 332 از کتاب ارزشمند داستان ایرانیان می نویسد :

« .... یک جشن دیگر در پنج روز پایانی سال ، به نام پنجه ی گهنبار ، یا گهنبار پنجه برگزار می شود که نام اوستایی آن « هَمَسپَت? مَ اِدَیَ » گاه است ، و چیزی در آن انبار نمی شود ، اما از همه ی آنچه پیشتر انبار شده است  ، در جشن و سور پنجه ، پیشکش فروهر نیاکان و روان در گذشتگان می شود ... ، از آنجا که ایرانیان باور داشتند ، در این گاه ، فروهر پدران و مادران و دیگر درگذشتگان به دیدار خان و مان فرزندان می آیند ... »