پرندگان   -   3

 کبوتر 

هنوز

در آشیان شروه به سر می برم

آنک !

درخت به درخت ، فاخته های نخلستان

یکی شلیل می کشد از ژرفا :

کو کو ؟

و دیگری

پژواک می دهد صدای او را

-از ژرفای دیگر-

کوکو ؟ کوکو ؟

منوچهر آتشی . حادثه در بامداد . صفحه ی 20 و 21

کبوتر از پرندگان بومی دشتستان و بنار آب شیرین است . کبوتر در نگاه اول به دو دسته تقسیم می شود :

 الف : کبوتر خانگی

این نوع کبوتر را در خانه ها پرورش می دهند . معمولا برای آنان از قبل لانه می سازند . در دهه های پیش از این ، وقتی خانه های روستاییان به اتمام می رسید ، ردیف بالای خانه ی مسکونی خود را به صورت دریچه های پیوسته ای می ساختند تا کبوتران زیادی بتوانند در آن ها زندگی کنند . اگر چه کبوتر هر بار دو عدد تخم می گذارد اما یک جفت کبوتر با سرعت زیاد  به تعدادی قابل توجه تبدیل می شود . کبوتر پروازش کوتاه است و قادر به یکباره اوج گرفتن نیست برای مثال ، گنجشک اگر در گوشه ای گرفتار شود ، می تواند در اندک فضای موجود به بالا پرواز کند ولی کبوتر ابتدا مسیری آرام رو به بالا را باید طی کند و تقریبا شبیه هواپیما اوج می گیرد . کبوتر در رنگ های متعدد و با نام های مختلفی وجود دارد . کبوتران معمولا دسته جمعی پرواز می کنند و در آسمان روستا ، در دایره ای بزرگ بر فراز لانه های خود می چرخند . اگر چه برای  این نوع کبوتران دانه می پاشند اما گاهی نیز در بیابان ها فرود می آیند و چینه بر می دارند . کبوتر خانگی نیز در وحله ی اول به ساده و معلقی تقسیم می شود . ساده پروازی یکنواخت دارد اما کبوتر معلقی در نقطه ای از آسمان توقف می کند و یک یا چند معلق پشت سر هم می زند . قیمت این نوع کبوتر زیاد است .

ب : کبوتر باغی

کبوتر باغی معمولا خاکستری  و یک رنگ است . این کبوتر نیز به دو دسته ی « کُری » و « کـُکِی سُو »  تقسیم می شود . کری ( یاکریم )  در اندازه ای کوچک تر است و آوازی کوتاه با صدایی زیر دارد ولی ککی سو ( فاخته ) بزرگ تراست . این نوع کبوتر معمولا به صورت جفت پرواز می کنند اگر چه در فصل درو و برداشت محصول ، جمعی از آنان نیز در خرمن جا یافت می شود . کبوتر چاهی نیز وجود دارد ولی تعداد آن اندک است . کبوتر به گویش محلی « کُمتَر » خوانده می شود و در فرهنگ بنار آب شیرین جایگاه خاصی دارد . اصطلاح  « کمتر پوش » برای بیان میزان رشد غلات به کار می رود و بیان می کند که غله به اندازه ای رشد کرده که اگر کبوتری در آن بنشیند ، دیده نمی شود . زیبا ترین افسانه ای که در باره ی کبوتر ککی سو وجود دارد ، نشان از روح عدالت خواهی مردم دشتستان می دهد .

 «  کبوتر باغی (ککی سوkokoysu ، فاخته) دراصل، آدم بود که به امر خداوند ، تبدیل به پرنده شد . از ابتدا آنان دو برادر بودند ، یکی بسیار زیرک و طماع و دیگری ساده وبی آلایش.

داستانش این بوده است که : روزی از روزها، سه عدد مشتک moshtak (گرده ی کوچک ِ نان) درست کردند ؛ برادری که زیرک بود، دو نان برای خود برداشت و یک نان به برادر داد ؛ برادر ساده هم وقتی می بیند که حقش ضایع شده،  قهرمی کند و از برادر جدا می شود بدون این که نانی بردارد . پس از مدتی، برادر زیرک از کار خود پشیمان شده و برای یافتن برادر خود کوه و باغ و همه جا را جستجو می کند و هنوز که هنوز است نیز او را پیدا نکرده است . خداوند اورا به شکل پرنده ای درآورده که می خواند : «ککی سو ککی سو / دوتاش تو یکیش مو» (برادرسیاهم! دوتا برای تو، یکی برای من) و می خواهد اگر برادر را بیابد، دو نان به او بدهد و یکی برای خود بردارد.

    چند همچون فاخته ی کاشانه جو

کو وکو  و  کووکو  و  کو وکو

 مثنوی معنوی . دفتر ششم . صفحه ی   1220  »

از کتاب باورهای مردم بنار آب شیرین . نوشته ی محمد غلامی . چاپ نشده