کشاورزی  33

نخل  بخش دهم

« چومه chumeh   » محفظه ای رو باز ، با دیوار  بلوکی یاگچی بود که کف آن چندین شیار داشت . شیارها در شیبی ملایم در انتها به هم می پیوستند و به سوراخی که زیر دیوار چومه  محل تلاقی شیارها به هم ، تعبیه شده بود می رسیدند .  باغبان ردیفی چوب « درخونه darkhuneh  » در جهت خلاف شیار های کف چومه ، روی آن می گسترد و « تـَک  tak  »  روی آن پهن می کرد و خرما روی آن می ریخت . چند تُـن خرما روی هم فشرده می شد و شیره ی آن به زیر می چکید و در شیارها جریان می یافت و از سوراخ بیرون می آمد . معمولا محل خروج شیره از دیوار چومه ، با لوله ای کوتاه تنظیم می شد . شیره از لوله می گذشت و در ظرفی که زیر لوله در گودگاهی بیرون چومه گذاشته بود می ریخت . هر گاه ظرف که معمولا سطل بود پر می شد ، کشاورز آن را در قوطی ها یا هر ظرفی که داشت ریخته و آماده ی فروش می کرد . « دشو  deshow » (دوشاب ) مانند عسل شیرین و بسیار مقوی  و با نان قابل خوردن بود .  در این فصل برخی به « کپر خارکی  kapar-khaaraki» نیز می رفتند . موسی امیدی زاده ( عوضی بناری ) طی مطلبی کوتاه در باره ی گپر خارکی و « تاپو  taapu» برای بنارانه نوشته است :    

 « ازاول مهرماه که فصل جمع آوری خرما بود تمام کشاورزان نخل دار زن ومرد همه باتلاش وکوشش زیاد خرمای نخل ها راجمع می کردند وهریک ازخانوارها ذخیره خرمایی برای خود داشتند تاسال آینده که مجددا خرما به دست می آمد. افرادزیادی هم بودند که باغی نداشتند وبرای سیرکردن خود وخانواده مجبور بودند بااندک پس انداز خود، خرما بخرند ویادرباغ دیگران کارکنند تاخرمای یک سالشان رابه دست بیاورند وبتوانند برای خودآذوقه ای در"تاپو"ذخیره کنند تاازگرسنگی رنج نکشند البته به این افراد"کپرخارکی"می گفتند. »

کار نخل پایانی ندارد . و از فردای جمع و جور کردن و فروختن خرما ، کشاورز دوباره به باغ می رود . بهداشت باغ را در دستور کار خود قرار می دهد . چون پاییز در راه است ، فرصت مناسبی برای سوختن گـُرد ها و خارهاست . پس از آن شخم می زند و به شیوه ی غرقابی ، نخل هایش را آب می دهد  و با نخل هایش پیوند ی دایمی دارد .  در اواخر زمستان تا اوایل فروردین ، « پنیر » فراوان است . اگر نخل نری نباشد که آن را بکشند ، اگر دمیت ها را برای کاشتن نگه می دارند ولی معمولا در تنه ی هر نخل  و بالاتر از سطح خاک ، پاجوش های کوچک و بدون ریشه از پشت تاپول های نخل سر در آورده و رشد کرده که مواد غذایی خود را مستقیما از مادر ( نخل اصلی ) می گیرد که به آن « کاروک kaaruk   » می گویند  . هر گاه نخل از وجود کاروک ها پاک شود ، زمینه ی فربه شدنش نیز فراهم می شود به همین دلیل ، زمستان بهترین زمان برای از بین بردن آنان و بیرون آوردن پنیر آن هاست تا هم نخل آزاد شود و هم پنیر بر اثر آب باران شیرین شده باشد .

هیچ چیز از نخل اضافی نیست و ازتمام شاخ و برگ  آن نیز می توان استفاده کرد . در بخش بعدی مصنوعاتی که از نخل تهیه می شود را می خوانیم .

_____________

تاپو taapu: خمره مانندی است گلین یاگچین که سه پایه داردودرآن خرما وگاه غله نگهداری می کنند ./سیری درگویش دشتستانی – طیبه برازجانی(پری)- ص 319

کپرخارکی kapar khaaraki:سایبانی است از شاخ وبرگ نخل که درنخلستان ها می سازندوپنگ های خارک وخرما را درآن انباشته می کنند تادرسایه ی آن دانه های خشک و خراب آنها را جدا نمایند ./همان . ص 529