کشاورزی  30

نخل  بخش  هفتم

وقتی میوه ی کال خرما ( پهک ) به حداکثر رشد خود رسید ، کم کم رنگ می گیرد و هنگام « گُل خارک » فرا می رسد . به رنگ شدن خارک ، گل می گویند .

نخل شاوی که اندکی دیرتر شروع به رنگ شدن می کند ، فرصتی می یابد و قبل از رسیدن به این مرحله ، پنگ های خود را ویرایش می کند و در چند روز ، به شدت پهک هایش را می ریزد به طوری که اگر کسی از طبع و عادت آن بی خبر باشد ، نگران می شود . به این مرحله « شور شاوی » می گویند . پهک های ریخته ی شاوی ، نیمه ای له شده دارند که همین امر باعث می شود تا بسیار خوش مزه باشند و کشاورزان آنان را جمع کرده و برای خوردن به خانه بیاورند و گاه در بازار ها بفروشند . شاوی با این کار ، مجالی به پهک های باقی مانده می دهد تا رشد بیشتری داشته باشند . بیشتر نخل ها رنگ خارکشان زرد است اما درمیان باغ ، نخل هایی نیز یافت می شود که باری از خارک سرخ بر دوش می کشند تا به مقصد برساند . خارک نیز وقتی به کمال رسید ،  چند هفته ای رنگین و زیبا می ماند آنگاه اندک اندک ته آن نرم می شود و این نرمی و شیرینی به سمت « کُـت » پیش روی می کند . « کُت » کلاهکی است که از یک سو به هسته ی خرما و از سویی به « ریس » وصل است . ریس رشته ای است قریب بیست تا سی عدد خارک را به خود وصل کرده و ته آن به « پَنگ » متصل است . پنگ شاخه ی محکمی است که  تعداد زیادی ریس را  به آن آویزان است . ته پنگ میان گردها به پنیر وصل است و تا قریب نیم متر ، به صورت صاف ومثل ساق دستی بیرون آمده و خوشه های خرما و خارک را به نخل متصل می کند . وقتی خارک زرد یا سرخ ، شروع به نرم شدن می کند ، می گویند « گـُل زده » است . خارک گُـل زده وقتی نیمی نرم و نیمی سخت باشد ، به آن  « دنباز » می گویند . بخش نرم خارک وقتی تمام حجم خارک را پوشاند و نرم کرد ، « رطب » شده و هنگامی که چوب پنگ ها رو به خشک شدن نهاد و طراوت و شادابی پوست رطب به تیرگی گرایید ، به خرما تبدیل شده است . رطب چون نرم و آبکی است ، اگر از بالای نخل به پایین بیفتد ، روی زمین پهن می شود ( می چِلقد ) اما خرما چون گوشتی و سفت شده ، اگر از بالا به پایین بیفتد ، سالم می ماند . برخی از نخل ها در هنگام بو دادن ، خوب بو نگرفته اند به همین جهت ، خرمای آنان « سیس » می شود . سیس خرمایی کشیده و باریک تر از خرمای معمولی است که هسته ندارد و دیرتر می رسد. اگر باغی سیس شود ، قابل برداشت نیست و معمولا سیس ها را می برند و به دام ها می دهند . سیس از لحاظ کیفی با خرمای عادی تفاوت ندارد ولی پنگی که خرمای آن سیس شود ، وزنی ندارد لذا ارزش بریدن و فروش ندارد . وقتی خرما ها رسیدند ، وقت برداشت آنان فرا می رسد . مدت زمانی که خرما دول می زند ( فروردین ) تا زمانی که خرما بریده می شود (مهر ) بیش از شش ماه به طول می انجامد .