خانه های قدیمی شایددرحدوددومترویااندکی بیش ازآن فراترنمی رفتند.وقتی که دیوارخانه رابالامی بردندبه اندازه ای که درهنگام ورودکسی سرش به دیوارنخورد، رویش « سردر1» می گذاشتند. « سردر» درواقع باچندتکه ی چوب محکم ساخته می شد که آن هاراکنارهم جای می دادندتادیواردوسوی« در»را به هم وصل کند. چوب «سردر»رادراندازه های لازم قطع می کردندوکنارهم می چیدند و معمولاً ازچوب هایی استفاده می شدکه استقامت بیشتری داشت ومی توانست چندلایه خشت راتحمل کند.تکه چوب های «سردر»از«گز»یا«کـُنار»بود که به راحتی دراختیارمردم قرارداشت. وقتی خانه به اندازه ی لازم بالا می رفت ، به اصطلاح زیر«هرس2» می رسید. هرس به تیرهای چوبی بلندومحکمی می گفتندکه باآن ها«سقف» رامی پوشاندند. این چوب ها هم از«گز» یا«کـُنار»بود. گاهی نیزتنه ی «نخل »راازدرازا نصف می کردند و بابندهای محکم می بستند وباکمک هم ، بالامی فرستادند. استادهم آن هارابه طورمنظم در فاصله های معین قرارمی داد. اگر«هرس»از چوب نخل بود، لبه ی تیزآن راروی دیوارمی گذاشتند. بعدازاتمام قراردادن« هرس» ها، بین آن هاراباخشت وگِل پرمی کردندآنگاه روی آن ها« شهار3»می گذاشتند. بعد« بلیو»(بوریا)و«تک4» یا«خرگ5» روی آن می گستراندندوروی آن رابا«خاراشتر6»می پوشاندندوآن گاه روی «خاراشتر»هاراخاک می ریختند. وقتی که انبوهی خاک روی «خاراشتر»ریخته شده بود، باپاروی آن می گشتندودرواقع نقش غلتک راایفامی کردند. آن گاه «ناودان» هارانصب می کردندوروی خانه راگِل می مالیدند.« ناودان »هامعمولاً حلب هایی بودندکه دراندازه ی نیم متری آماده می کردند. درروستاسر ِ«ناودان» ها، همیشه روبه حیاط بودتاآب باران درحیاط بریزد. علت این امرشایدارزشمندبودن باران وکم آبی روستابوده است. مدت هاگذشت تادرروستا «طاق نما»هاجای «سردر»راگرفتند. برای ساختن «طاق »، بنـّا معمولاً دوحلقه ی فلزی هلالی شکل به همراه می آوردوآن هارابه جای «سردر»، روی دولبه ی دیوارقرارمی دادو دیواررابالا می برد. هرردیف که بالا می رفت، بنـّا لبه ی خشت رابه هلال فلزی تکیه می داد. به این روش دولبه ی دیوارکه دردوطرف هلال واقع بود، باهرردیف به هم نزدیک ترمی شدندوبالاخره هلال زیرخشت هاپنهان می شد.درآن حال کارتمام بودودوحلقه ی رااززیردیواربیرون می آوردندوطاق هلالی خشتی باقی می ماند. بااین روش دیگرنیازی به «سردر» نبود. وقتی که برای خانه ای، « در»نصب می شد، بالای «در»هافضای خالی نیم دایره ای خالی می ماند . به همین جهت افراداستادی بودندکه به اندازه ی جای خالی ِفوق ، نیم دایره ای گچی روی زمین می ساختند. برای این کارابتدامقدارلازم گچ راتهیه کرده ، پس ازخمیرکردن ، روی زمینی صاف به شکل نیم دایره وبه اندازه ی فضای خالی بالای «در»، می ساختند که به آن «هلاله » می گفتند. دقایقی بعدکه «هلاله7» درحال سفت شدن بود، با لبه ی تیزی مثل کاردیاچاقو،  روی آن شکل می کشیدندیا نوشته هایی حک می کردندکه معمولاً اسامی پنج تن آل عبایانقاشی بسیارابتدایی ِآهوبود. درهنگام نوشتن، درون هرحرف راخالی می کردندبه گونه ای که گاه ، سوراخ می شد. برای خانه ی روستایی بیش ازهرچیزی «طاقچه» اهمیت داشت آنها نیازداشتندکه وسایل واشیا، اعم ازظروف ، صندوق، چمدان،  قلیان و...رادرطاقچه بگذارند.

محمدغلامی

__________

1-sar dar   بخشی ازخانه که بالای درقراردارد.

2- heras

  3- shohaar   چوب های بلندوبدون برگِ درخت نخل

4- tak   حصیری بابرگ نخل

5- خرگ یاغرق درخت استبرق است که به خاطرتلخی، موریانه به آن آسیبی نمی رساند.

6- بوته ای پرخارکه هواراخنک نگه می دارد.

7- helaaleh