تمام کارگران ازافرادروستابودندکه داوطلبانه وبدون دعوت قبلی، به محض این که می شنیدندکسی مشغول کارشده، به یاری وکمک او می شتافتند. آنها هیچ چشم داشتی مادی نداشتندودرواقع مزدی دریافت نمی کردند.صاحب کارالبته برای کارگرانی که به کمکش آمده بودند، نهارتهیه می کرد.مواردی پیش می آمدکه برای کار، کسی راخبرنمی کردندواوگله می کرد. یاری رساندن به همدیگربه صورت رسمی نیک دربین روستاییان جاافتاده بودوبه همین خاطرنیزهیچگاه مشکل کارگرویامسئله ی پول برای دستمزد مطرح نبود. مردم داوطلبانه به یاری یکدیگرمی شتافتندوروستاراآبادمی کردند.

برای ساخت خانه، ابتداخشت می زدند(می ساختند)ساختن خشت کارهمه کس نبودبه همین خاطراین کاررابه متخصصین واگذارمی کردندودرقبالش نیز، پول می پرداختند. برای ساخت خشت خام، مراحلی طی می شد : ابتدادویاسه نفر، درنزدیکی چاهی، زمین رابابیل گودمی کردندوخاک هاراروی هم می انباشتند.آنگاه باکاه قاطی می کردندوبعدازآن باآب چاه، خاک های آماده را، شِل(گِل)می کردند. ساخت گِل، عصرهنگام انجام می گرفت . برای این کار، ابتداوسط خاک هاراگودمی کردند. یک نفرپیوسته ازچاه، آب می کشیدوآب هارادرگودی ایجادشده درخاک می ریخت ویک نفرنیزباپای برهنه، درآب وگل ایستاده بودوبابیل خاک هارابه آب می ریخت وباپادرآن می گشت تابه خوبی قاطی شوند. هنگامی که به اندازه ی لازم گل ساخته می شد، حاشیه ی آن رابابیل جمع می کردندومقداری کاه روی آن می پاشیدندتاخشک نشودوبرای صبح روزبعد، آماده باشد. صبح روزبعد، گل هاراکم کم بیرون می آوردندوروی مافه *می ریختندودرزمین همواروصافی خالی می کردندتایک نفردیگرباآن خشت بزند. برای خشت زدن ازقالب چوبی مخصوصی استفاده می شدکه ابعادش تقریباً55در25بود. قالب، چهارتکه تخته بودکه به شکل مستطیل به هم وصل شده بود. ارتفاع قالب معمولاً10تا15سانتیمتربود. یک نفرمسئول بودکه قالب درکند. قالب درکردن به معنی خشت زدن بود.دونفرنیز مدام نزداوگل می آوردند. استادخشت زن، باشال یادستمالی کمرش رامحکم می بست. قالب رادرجای همواری قرارمی دادآنگاه درحالی که ایستاده بود، باتمام قامت خم می شدوبادودست، گل درقالب می ریخت وتمام زوایای آن راپرمی کردبعدروی گل هادست می کشید. سطل آبی هم کناردستش بودکه گهگاه دستش رادرآن می زد. آخرین مرحله ای که به خشت دست می کشید، با هشت انگشت دست(به غیرازشست)روی آن خط می انداخت واصطکاک به وجودمی آوردآنگاه دوطرف قالب رامی گرفت وبه آرامی بالا می کشیدوقالب رادرمی آوردو خشت باابعادی معین برزمین می ماند. استاددست رادرسطل می شست وبرتخته ی قالب می کشیدوآن رادرکنار خشت ساخته شده می گذاشت تاخشتی دیگربسازد.اودرتمام مدت کار، روی پاهایش ایستاده بودوبه طرف قالب خم می شدبه نحوی که شکل هلال می گرفت وازصبح تاشب کارمی کرد. خشت هاچندروز روی زمین می ماندندتاخشک شونداما پس ازچندروز، هنوز زیرآنهانمناک بود به همین خاطر،خشت زن هاخشت هارایکی یکی ازیک سمت بالامی آوردندوروی لبه قرارمی دادندتاچندروزدیگرآفتاب بتابدوکاملاً خشک شود. اگرهم پشت آن خاک چسبیده باشد، باتیشه آن راپاک می کردند. بعدازآن که خشت هاخشک شدند، آنان رابه صورت ردیف روی هم می چیدندتابرای کارآماده باشد.

محمدغلامی

_____________________

مافه: وسیله ای چوبین برای حمل مصالح ساختمانی . دارای دودسته درجلوودودسته درعقب که روی آن رامثلاً گل می ریختندودونفربرمی داشتندوتامحل کارحمل می کردند.