بهداشت    4

حمام گرفتن 

استحمام در تابستان در رودخانه انجام می گرفت و تقریبا هر نفر در 24 ساعت یک بار به رودخانه می آمد و شنا می کرد اما این وضعیت بیش از آن که به منظور حمام گرفتن باشد ، برای فرار از گرمای وحشتناک دشتستان بود . بزرگترها معمولا به نوبت ، کمر یکدیگر را با ماسه های کف رودخانه ( چیت   chit  ) می کشیدند . آنان با دو کف دست خود آنچنان این کار را با جدیت انجام می دادند  که جایش تا مدتی سرخ می ماند . سینه و گردن و بازو ها را هرکسی می توانست خودش با چیت بکشد و یا « شل مشیل   shol – e – mashil » ( نوعی گل چسبنده شبیه گل سر شوی ) به سر بمالد و بشوید تا موهایش نرم شود . کسی هم که نمی خواست و یا نمی توانست « سِ رو » ( سرِ رو = سر رود = ساحل رود ) برود ، با آب چاه حمام می گرفت و زنان نیز در چنین شرایطی مجبور بودند با پوشش کامل کنار چاه بایستند و روی خود آب چاه بریزند .

حمام گرفتن در خانه ، مختص زمستان بود . در خانه های روستایی جایی برای حمام گرفتن وجود نداشت . هنگام حمام کودکان ، معمولا زن خانه ، دیگ بزرگی روی « چاله » می نهاد و با آتش هیزم و تپاله های گاو ، آن را گرم می کرد و آنگاه آب را « سرد و گرم » ( ولرم ) کرده و گوشه ی حیاط که آفتاب گیر بود و باد کمتری هم به آنجا می رسید ، پیاله پیاله آب روی سر و بدن کودک می ریخت و حمامش می داد . مردان یا زنان معمولا در آغل گوسفندان یا طویله ی چهارپایان ، آبی به سر و روی خود می ریختند ولی هرگز آب چنین استحمامی ، کفاف نمی کرد به همین جهت ، معمولا مردم سر را در زیر آفتاب گوشه ی حیاط ،  جداگانه می شستند . ماده ای که برای شستن موی سر به کار می رفت ، « گل سرشور » ( گل سرشوی ) بود . مردم این گل خوشبو را از بازار برازجان می خریدند و به بنار می آوردند . برای استفاده از آن ، قریب نیم ساعت قبل از شستن سر ، مقدار لازم آن را در کاسه ای ریخته و با آب ، تر می کردند تا کاملا خیس و نرم شود .

به تایید گلستان سعدی ، گل سر شوی سابقه ای حداقل بیش از 700 سال دارد :

گِلی خوش بوی در حمّام ، روزی

رسید از دست محبوبی به دستم

به او گفتم که مشکی یا عبیری

که از بوی دلاویز تو مستم

بگفتا من گِلی ناچیز بودم

ولیکن مدتی با گـُـل نشستم

کمال همنشین در من اثر کرد

وگرنه من همان خاکم که هستم