دین و مذهب  7 . تعزیه بخش ششم

نسخه های تعزیه

همان طور که قبلا نیز گفته شد ، نسخه های تعزیه ی بنار از نسخه های زیارت رونویسی شده اما سوال اینجاست که نسخه های زیارت از کجا آمده اند ؟ علیرضا میر شکاری در ماهنامه ی بوشهر نامه شماره 13 می نویسد : « بی هیچ تردید می توان گفت همه تشکیلات نمایشی تعزیه در بوشهر را نسخه ی رونویسی شده ( اما ناقص و ابتدایی ) تعزیه درباری در عصر ناصر الدین شاه دانست » وی همچنین در جای دیگری از مقاله اش بر اساس پایان نامه ی جواد گرگین و به نقل اسماعیل باغنده آورده است : « ... اصل نسخه های این منطقه از عراق و آن هم توسط مهاجران عراقی آورده شده است . هم اینک عمو زادگان آنان در عراق به سر می برند و نوادگان آنان نیز امروزه از دست اندرکاران اصلی تعزیه خوانی در این خطه می باشند . به واقع اصل ونسب آنان به شیخ منصور بر می گردد  ( بعد از یازده نسل ) و یا طبق مدارک موجود شاید بتوان گفت که به شیخ سلیمان بن صرد خزاعی برسد » علیرضا میر شکاری. بوشهر نامه شماره 13

در بنار ، نسخه ها در منزل بانی نگه داری و هر نسخه در روز خاص خود بین تعزیه خوانان تقسیم می شود به این صورت که پس از این که تعزیه خوانان در منزل بانی تعزیه ، ناهار خوردند ، بلافاصله نسخه ها را می آورند . نسخه ها ی هر مجلس در پلاستیکی گذاشته شده که روی آن با برچسب کوچکی نام مجلس مورد نظر نوشته شده است تا برای پیدا کردنشان از بین تعداد زیاد مجالس دیگر ، آسان تر یافت شود . تا هنگامی که مشهدی ابراهیم ابراهیمی تعزیه می خواند ، خودش نسخه ها را بین تعزیه خوانان تقسیم می کرد و در واقع نقش هر کسی را تعیین می نمود و کمتر کسی نیز به این نوع تقسیم اعتراضی داشت یا لااقل اعتراضش را آشکار می کرد ولی پس از آن که آخوند ابراهیم زمانی نسخه ها را تقسیم می کند ، معمولا در کادر تعزیه خوانان تغییراتی اندک به وجود آمد و به مرور ، اعتراضات علنی تر شده است . تعزیه خوانان معمولا به نسخه های کوتاه ، کمتر توجه دارند و بسیار پیش آمده که نسخه ای چند بیتی را به کسی داده اند اما او آن نسخه را برگردانده و اعلام کرده من امروز تعزیه نمی خوانم ولی به محض این که نسخه ی طولانی تری به او داده شده ، با کمال میل پذیرفته و تعزیه خوانده است . بعضی از افراد نیز به دلیل این که چندین سال ، یک نقش را ایفا کرده اند ، قبل از توزیع نسخه ها ، نقش هایشان قابل پیش بینی است . در بنار تا کنون برای به دست آوردن نسخه ی امام ، رقابتی صورت نگرفته و همه بدون استثنا نقش امام را هم برای مشهدی ابراهیم ابراهیمی و پس از او ، برای حاج ابراهیم زمانی  پذیرفته اند . اما بیش ترین رقابت در بنار هنگام تقسیم نقش عباس (ع) است . این رقابت در بنار ریشه دار است و از ابتدای تعزیه خوانی در بنار تا اکنون نیز ادامه دارد . یکی از علل مهم آن نیز عظمت شخصیت ابوالفضل است که هر تعزیه خوانی با اجرای آن نقش می تواند بین مردم برای خودش محبوبیتی کسب کند . دیگر این که روح این مجلس حماسی است و شخصیت غرور انگیز حضرت عباس ( ع) هر کسی را وا می دارد تا دلش بخواهد نقش او را بازی کند . دیگر این که بسیاری از تحریرهای شعر در این روز باید در اوج باشد لذا فرصتی برای بروز صداهایی با برد بیشتر است . همچنین چون این روز ، تعطیل رسمی است و بیشتر افرادی که دوست دار تعزیه هستند حتی کسانی که سال های سال از بنار رفته اند یا کسانی از سایر نقاط استان  در این روز و عاشورا به بنار می آیند و در چنین شرایطی ، اجرا در بین جمعیت انبوه ، نشان دادن هنر خود به تعداد بیشتری است ، رقابت برای خواندن این نقش را افزایش می دهد . جهت اطلاع کسانی که دوست دارند نسخه های تعزیه را در اختیار داشته باشند باید بگویم که

استاد حیدر عرفان تمام نسخه های تعزیه ی روستای زیارت دشتستان را از منزل سید اسماعیل فاطمی گرفت و آن ها را در کتابی تحت عنوان تعزیه در استان بوشهر به چاپ رسانده است . این کتاب با همه ی محاسن ،  اشکالاتی دارد که علت اصلی آن وارد نبودن استاد عرفان در امور اجرایی  تعزیه است و بیان آن موارد در اینجا ضرورتی ندارد   .