بنار یعنی چه ؟

ادامه

درشماره ی   620  هفته  نامه ی اتحادجنوب آقای حسین برازجانی، تحت عنوان « واژه های متداول درگویش مردم برازجان» ( بخش نهم ) می نویسد : « بنار ، بناری : بنار محل هایی که کاروان و مسافران جهت استراحت وبیتوته درآن محل ها استفاده می کردند . روستاهایی که پیشوند بناردارند درمسیرجاده و راه بوده اند و بـنه به کسر(ه)واضافه شدن ( ار )به بنارتغییرکرده است.»  به نظرمی رسدکه این محقق گرامی نیز بدون ذکر دلایل کافی و نشان دادن موردی دیگر برای چنین تغییری در زبان ، سعی کرده معنایی برای بنار پیداکند . زبان شناسان متفق القولندکه زبان به سمت سادگی پیش می رود و هرچه زمان می گذرد،...

کلمات نیزصیقلی ترشده و بخش های ناصاف آن تراشیده می شود . براین اساس، بعید به نظرمی رسد واژه ی بُنه که خود دارای تلفظی ساده است ، پسوند( ار) بگیرد و با اضافه شدن مصوت(آ)، تلفظ آن دشوارترگردد . نیزچندروستا دردشتستان وجوددارندکه بدون تغییر، همچنان (بُنه )تلفظ می شوند که نشان می دهد استفاده از بنه معمول بوده و نیازی به تغییر ندارد . ازسویی دیگرمسافت بین سه بنار( آب شیرین- سلیمانی- آزادگان ) آن قدرطولانی نیست که کاروانی ازیک بنار، باربربندد و دردیگر بناراتراق کند .

درهمان ستون آقای برازجانی می نویسد : « بنار او شیرینو : که بنارِ سی مرضی، سیدمرتضی نیزگفته می شود.... »  معلوم است که نویسنده در خوانش یاد داشت ها  نیز دچار اشتباه  شده چرا که ، مَرِضِی را ( مُر ضِی )تلفظ کرده و مرتضی خوانده حال این که باید ( مَرِضِی) بخواندتا معنی محمدرضا باشد چون به بنارآب شیرین، بنار« سی مَح رِضِی » می گفتند . خانم طیبه برازجانی(پری) درکتاب ارزشمند سیری درگویش دشتستانی می نویسد : «  بناراو شیرینو . بنارآب شیرین . دهی است ازدهستان زیارت بخش مرکزی شهرستان دشتستان. به آن بنار« سی مرضی  (متعلق به سیدمحمدرضا) هم می  گویند ». 

این که چرا به بنارآب شیرین، بنارسیدمحمدرضا می گفتند  نیز وجود   سیدمحمدرضاسیاسی راد  از مردان نامی  برازجان به عنوان کدخدا در بنار بوده است که در بخش های آینده به آن خواهیم پرداخت . آنچه اینجا باید گفته شود این است که  با این توضیحات نیز گره ای از معنای بنار ، باز نمی شود  .  آقای امید صدیقی  برای  معنای بنار می نویسد : « بنار به معنای سوزاندن با آتش است  .  سوزاندنی که نهایت درجه ی حرارت آتش لمس شود . ...بنار تنها یک واژه نیست که یاد آور سربالایی کوه ها در لهجه های کردی و لکی و لری می باشد  . بنار پیکره ی توانایی است . توان گروهی که با تلاش خود توانسته اند در همه ی زمینه های زندگی پویا و پر تلاش به بلندا برسند . ».

دکتر عبدالرسول خیر اندیش در کتاب «  برازجان سرزمین آفتاب بامدادان »  در باره ی دشتستان نکته ای جالب را ذکر می کند که نقل آن خالی از لطف نیست . وی می نویسد :  « ... از این کوهستان به طرف ساحل خلیج فارس زمینی با شیب ملایم قرار دارد که به صورت دشت یکپارچه و گسترده ای دیده می شود . لذا بدان « دشتستان » می گویند . این شیب ملایم چنان است که شهر برازجان که در فاصله ی حدود پنجاه کیلومتری ساحل واقع شده است ، در ارتفاع حدود هفتاد متری از سطح دریا قرار می گیرد . در سراسر این دشت مسیرهای سیلابی فصلی از کوهستان در امتداد شرق به غرب به طرف دریا جریان می یابد . »

بر این اساس ،  ذکر سخن آقای محمد جعفر ایاره از دهدشت نیز خالی از  نکته  نیست که : « بُنار ، به معنی زمین شیب دار است . » اما به نظر می رسد از بین معانی مختلفی  که برای بنار ذکر کردیم  ، نوشته ی آقای حبیب بنافی از روستای بنار سلیمانی بیشتر قابل تامل است  . نظری که به نوعی با بخش اول توضیحات آقای صدیقی نیز مرتبط می باشد . آقای بنافی می نویسد :  « در قدیم به محل ساختگاه سفال ، بُنار می گفتند . با توجه به این که دراین  محدوده ،  سه روستا در فاصله ای نزدیک به همدیگر با نام بنار وجود دارد و پیدا شدن کارگاه های سفال و آجر سازی در نخیلات « بی بی پنهون »  بنار سلیمانی شاید جای تحقیق و بررسی داشته باشد . البته ناگفته نماند که در چندین قرن قبل روستای بنار سلیمانی در حوالی بی بی پنهون قرار داشته  و بنار آزادگان ( قاید ) در حدود 350 سال قبل  در 2 کیلومتری همین مکان بنا نهاده شد که در اواخر دهه ی 40 و اوایل 50 به جای فعلی نقل و مکان کردند  و فاصله ی بنار آب شیرین نیز با این دو محل بیشتر نیست  ... » 

و نظراستاد مهدی جهانبخشان نیز همین گفته را تایید می کند که بـُنار یعنی بُن نار یعنی جایی که  در ته آن آتش وجود داشته. حال با توجه به پیدا شدن سنگ های کوره ی سفال در زمین پابست که ذکر آن گذشت ، همچنین سخنی از برخی پیشینیان که شرق  باغچه ی عباس ملاعلی به خاطر خاکش ، کارگاه سفال سازی بوده و مصنوعات خود را به شهرهای آباد آن زمان  می فروخته اند ، می توان گفت  ساختگاه سفال ، منطقی ترین معنا  برای واژه ی بنار است .  باید افزود که وجود  آثار کوزه ها و سفال بر جای مانده در دشت جنوبی بنار کنونی  ، که تا پایان دهه ی پنجاه  و اوایل دهه ی 60   ، در بیابان های اطراف و درسطح زمین  به وفور یافت می شد و هنوز نیز با اندک دقتی قابل رویت است ،  شاید بتواند دلیلی برای پذیرفتن این نظر باشد . 

جالب اینجاست که در سفری که  در سال 1396 به همراه آقایان محمد رضا باقری و حسنعلی زمانی به گچساران داشتیم ، از تعدادی از افرادی که از روستاهای بُنار سفلی و بُنار علیا از توابع شهرستان چروم  کهگیلویه به گچساران آمده بودند پرسیدم که آیا در روستای شما ، کوره ی سفال سازی نیز وجود داشته ؟ که همگی در پاسخ ، وجود کوره های سفال در قدیم را تایید کردند .