سفارش تبلیغ
صبا ویژن

باران

 وجعلنا من الماء کل شیء حی افلا یومنون[1]

 برای کشاورزان بنارآب شیرین که زندگی آنان بسته به زراعت و زراعتشان وابسته به باران است ، هیچ آهنگی شیرین تر از صدای باران نیست . آنان همیشه باران را از خداوند آرزو  و همیشه ابرها را  با چشم هایشان تعقیب  کرده اند  . در هنگام بارش باران ، پدرم همیشه روبه روی درِ اتاق می نشست ، در را باز می گذاشت و از دیدن باران لذت می برد . باور نمی کنم هیچ چیزی به اندازه ی نزولات آسمانی او را خوشحال کرده باشد چرا که رویش غلات و شادابی نخل هایش را از برکت آن می دانست[2]

 مردم به همان اندازه ای که در تابستان از تابش آفتاب فرار می کنند و سایه ساری می جویند ، در پاییز و زمستان از آفتاب داغ لذت می برند چرا که در این زمان ها  هرگاه آفتاب داغ و هوا گرم بشود ، نشانه ی آمدن باران است  . باران ها نیز مانند باد ها ، بسته به شیوه ی باریدنشان ، انواع  و اقسام و نام هایی دارند که در اینجا به معرفی آنان می پردازم :

انواع باران ها :

بارون عید شور[3]  یا عید شوران : « به بارانی می گویند که در آخر سال گذشته یا اول سال آینده می بارد و به اصطلاح زمین را می شوید و آماده می کند  برای عید . ( فرهنگ مردم بوشهر و اطراف )  ... »[4] باران بهاری معمولا همه جا نمی بارد بلکه ممکن است در ناحیه ی خاصی سیلاب راه بیندازد ولی در همان نزدیکی هوا آفتابی باشد تا جایی که مردم قدیم می گفتند باران بهار روی سر خر ، می بارد  ولی روی دم خر نمی بارد .

گلمبو خبر کن: این باران اولین بارش زمستانی و  در واقع پیش بارانی است که معمولا اندک می بارد تا هشداری برای آدم های تنبل باشد  که هر چه زود تر وضعیت خانه های گلی خود را مرتب کرده ،  جاهای لازم را گل اندود و ناودان ها را چک کنند تا در زمستان دچار مشکل نشوند .

رَشنه : به باران اندک گفته می شود .

نم و خرد: این باران به صورت قطرات ریز می بارد به گونه ای که قطرات آن اندکی از قطره های شبنم بزرگتر است  .

پیشال پیشال: این باران قطرات درشت تری دارد ولی استمرار ندارد . دقایقی می بارد و دقایقی دیگر  قطع می شود  .

همه شهره[5] : این باران به صورت قطرات متوسط و ریز می بارد و گاه اتفاق می افتد که تا چند روز بی وقفه ادامه می یابد . آب های آن در زمین فرو می رود . بنابراین بهترین باران برای کشاورزی محسوب می شود . گاه براثر این بارش ، در جویباران کوچک آب جاری می شود ولی خطراتی در پی ندارد و معمولا سراسری است . آرامش این باران طوری است که در آن می توان راه رفت و لذت برد .

او نوگی: باران  ow-nowgi به بارانی گفته می شود که شدت آن تا حدی باشد که  آب پشت بام ها را در ناودان ها جاری کند .

هفه ریز: به بارانی گفته می شود که از شدت آن ، صدایی شبیه صدای فوت کردنی طولانی به گوش می رسد . این گونه باران  اگر  ادامه بیابد ، باعث خسارت به خانه ها و آب گرفتگی معابر می شود.

دهن مشکی: شدید ترین نوع باران ها این نوع است یعنی بارانی که شدت نزول آب آن به زمین شبیه باز کردن دهان مشک باشد و به جای قطره قطره باریدن ، مثل خالی کردن آب مشک ببارد . این گونه بارش ها مدت زمانشان کم و خرابیشان فراوان است .

تیره تیره: به بارانی گفته می شود که قطع و وصل زیادی دارد چند لحظه می بارد . قطع می شود و باز هم می بارد  . این نوع بارش معمولا با باد همراه هستند و رعد و برق فراوان دارند . فرق آن با پیشال پیشال در آن است که باران پیشال پیشال به آرامی می بارد ولی تیره تیره ، شدید است .

تیره ی پا خلو[6] : خَل در گویش محلی بنارآب شیرین به معنی کج است بنابراین تیره ی پا خلو به بارانی گفته می شود که به صورت مورب می بارد .

تـُپ درشتو: این باران بر خلاف باران نم و خرد است . معمولا قطرات بسیار درشتی دارد ولی دوام چندانی ندارد و اگر هم استمرار پیدا کند ، قطراتش کوچکتر و بارش آن سریع تر می شود . در بعضی وقت ها ، در ابتدای بارش باران که هنوز زمین خشک است ، باران تپ درشتو می بارد و در چنین شرایطی ، پهنی رطوبت ناشی از آن معلوم می کند که قطرات آن از حد معمول بزرگ تر است . معمولا این نوع باران ، پراکنده تر می بارد .

هفته بار : در این بارش ، نوع و یا میزان ملاک نیست بلکه مدت زمان آن مهم است و به بارانی گفته می شود که به مدت یک هفته بی وقفه ببارد . چنین باران هایی چون باعث نفوذ رطوبت در خانه های گلی می شدند ، گاه خسارت هایی نیز به روستاییان وارد می کردند.

 نکته ی زیبایی که در باورهای مردم بنار وجود دارد این است که هر گاه باران در حال باریدن باشد و آفتاب نیز بتابد ، می گویند آفتاب دارد سرش را می شوید[7] .



[1]قرآن کریم سوره ی 21 آیه ی 31

[2]   « ... میزان بارندگی و باد هایی که در فصول مختلف سال می وزد  و میزان اختلاف دما ، بارندگی در این منطقه نیز مانند دیگر نقاط استان به صورت پراکنده و اتفاقی می باشد که ممکن است در یک سال خیلی خوب ببارد و به عکس ، سال بعد اصلا نبارد . » جزوه ی تحقیق سعید الهیاری  در دوران راهنمایی  . به نقل از حاج احمد الهیاری . به طور کلی « مقدار بارندگی در کرانه خلیج فارس اصولا خیلی کم و بنا بر سال ها متفاوت است . بارندگی در آنجا بی نظم و ترتیب بوده هنگام معین و مرتبی ندارد . بعضی اوقات کم بارندگی می شود ، گاه اتفاق می افتد هیچ نمی شود . گاه بیش از حد معمول می بارد . بعضی اوقات یکی دو مرتبه می بارد  پس از آن هیچ نمی بارد . باران معمولا در آنجا با نهایت شدت می بارد ( در نقاط گرمسیر بنا به مقتضیات محیط باران بیشتر به صورت رگبار اغلب توام با رعد و برق بعضی اوقات صاعقه می بارد ( باران در برازجان بیشتر در اواسط پاییز و اوایل  و اواسط زمستان می بارد . بارندگی در آنجا نظیر بارندگی مناطق حاره دارای قطرات درشت و رگبارهای تند و غالبا با رعد و برق شدید همراه است . ... » علیمراد فراشبندی . تاریخ و جغرافیای برازجان یا سنگر مجاهدین . صفحه ی 21 .  « ... باران ، معمولا  ، از نیمه ی اول پاییز شروع می شود . ( این باران معروف به باران  فردهه یا آبان ماه است و مناسب برای کشت و زرع . ) . بارش باران ، به همان شیوه ی باریدن مناطق گرم و خشک است ، صدای رعد و برقش ( غُرتُراق ) وحشت به تن ها می اندازد  ، باران برای لحظاتی شلاق کش و دم اسبی می آید تا جایی که ناودان ها ( نوگ ها ) صدایشان در می آید . آب در شیارها ، کرزها و پای نخل ها می دود و دیگر تمام ... دوامی ندارد . مثل سرحد نیست که دو ، سه روز آرام آرام و بی صدا ببارد  تا جایی که بتوانی بی چتر زیرش قدم بزنی . ... » نصرالله احمدی . پشت بیدستان . صفحه ی 44

[3] ... و هم زمان برسند / یاس و بنفشه / « باران عید شور » و پرستو . منوچهر آتشی . اتفاق آخر . صفحه ی 72

[4] ضمنا در گویش دشتستانی به جای شست و شوی ، شست و شور به کار می رود : بشور و بپوش  به جای بشوی و بپوش .منوچهر آتشی . اتفاق آخر . صفحه ی 72  پاورقی

[5] بازیار جوان/ اسب را بست/ آسمان را نگاه کرد/دست ها سایبان چشمان گفت:/ابر سنگینی! بارانش/همه شهره ست...»منوچهر آتشی.آواز خاک . صفحه 141

[6] باران اُریب می بارد / از ابرِ تن به خاک کشانده / ( یا « ابرِ ناف هشته به خاک » آنچنان که برزگر روستای ما می گفت ) منوچهر آتشی . ریشه های شب . صفحه ی 83 ....

 

[7]در گویش بنار ، منظور از آفتاب ، خورشید است .





تاریخ : دوشنبه 98/9/25 | 4:44 عصر | نویسنده : بنارانه | نظرات ()
.: Web Themes By Akj :.