پراکنده ها    23

مهمان

 مهمان عزیز خداست . مهمان باعث خیر و برکت خانه است . مهمان روزی خود را با خودش می آورد . مهمان را گرامی بدار حتی اگر کافر باشد ( اکرم الضیف ولو کان کافرا – پیامبر اکرم (ص) ) .

این ها بخش های کوتاهی از اندیشه ها و باورهای مردم ما در باره ی مهمان است . مردمی که اگر آه در بساط هم نداشته باشند ، قرض می کنند تا به شایستگی از مهمان پذیرایی کنند . این روزها مهمانی رفتن و مهمان گرفتن داغ تر از همیشه است . بخشی از اندیشه ی نیاکانمان در باره ی مهمان را نقل می کنم :

بدو میزبان گفت کایدر سه روز

بباشی شود خانه گیتی فروز

که دانا زد این داستان از نخست

که هر کس که آزرم مهمان نجست

نباشد خرد هیچ نزدیک اوی

نیاز آورد جان تاریک اوی

شاهنامه فردوسی جلد پنجم صفحه ی 235

در فرهنگ ایران باستان رسمی بود که تا چند سال پیش نیز ادامه داشت و آن رسم ،  شستن  دست مهمان بود :

کنیزک ببرد آب دستان و طشت

ز دیدار مهمان همی خیره گشت

شاهنامه فردوسی جلد پنجم صفحه ی 318

چو نان خورده شد مرد مهمان پرست

بیامد گرفت آبدستان به دست

شاهنامه فردوسی جلد هفتم صفحه ی 47

در حضور مهمان باید با تمام افراد خانواده حتی کودکی که به اشتباه ، کاری ناپسند انجام می دهد نیز مودبانه رفتار کرد :

چو مهمان به خوان تو آید ز دور

تو دشنام سازی به هنگام سور

تو مهمان خود را به دار افکنی

از اینسان تو بنیاد کار افکنی

نه آیین شاهان بود زین نشان

نه آن سواران گردنکشان

نه تازی چنین کرد و نه پارسی

اگر بشمری سال صد بار سی

ازین ننگ دارد خردمند مرد

تو گرد در ناسپاسی مگرد

چو مهمانت آواز فرخ دهد

برین گونه بر دیو پاسخ دهد

بترسم که روز بد آیدت پیش

که سرگشته رانی همی رای خویش

شاهنامه فردوسی جلد هفتم صفحه ی 12 و 13